Cách đây hơn tuần lễ, tại Hoa Thịnh Đốn, đã có một cuộc lễ tưởng niệm những chiến sĩ Hoa Kỳ từng chiến đấu tại Việt Nam, và sau đó đã chết vì hậu quả sự phục vụ của họ ở Việt Nam. Bản tưởng niệm cũng nói: "Chúng tôi vinh danh và tưởng nhớ những sự hy sinh của họ".
Rõ ràng đây là một hành động đầy ơn nghĩa của quốc gia đối với những ai đã chiến đấu cho tổ quốc, không hy sinh ngay tại chỗ, nhưng sau đó đã chết vì nhưng hậu quả của cuộc chiến đấu ác liệt mà họ đã trải qua, đặc biệt về phương diện tâm thần.
Thật vậy, khá nhiều chiến sĩ Hoa Kỳ sau khi chiến đấu ở Việt Nam một thời gian trở về đã mang theo họ những chứng bệnh thường là tâm thần hết sức khó chữa hay không chữa trị được và họ phải chịu đựng cho đến khi mãn phần.
Một số lớn các anh em chiến sĩ Việt Nam Cộng Hòa cũng không tránh khỏi tình trạng tương tự mà người Hoa Kỳ gọi là Hội chứng Việt Nam. Khi qua được nước Mỹ một số lớn cũng mang theo mình nhiều chứng bệnh khó trị, đặc biệt về phương diện tâm thần, gây cho họ nhiều khó khăn trong cuộc sống mới trên nước Mỹ.
Một số lớn vì tuổi già, trí nhớ kém không thể học để thi nhập tịch; một số khác trải qua nhiều năm trong các trại tù cải tạo, bị hành hạ, dày vò thân xác, tâm hồn, cộng thêm nhiều năm sống trong bạc đãi, kỳ thị và áp chế của chế độ độc tài Cộng Sản. Hầu hết những người đó đã phải vật lộn với cuộc sống mới trên đất Mỹ, bắt đầu từ con số không. Một số lão niên mang nhiều bệnh kinh niên, tâm thần cũng như thể xác.
Chính vì những lý do trên mà Bác sĩ Nguyễn Ý Đức, ở Texas, đã có một cuộc tìm hiểu về trường hợp của họ và sau đây là những đề nghị để giúp đỡ số người kém may mắn này:
1. Mở thêm các lớp dạy Anh ngữ cho người cao niên Việt Nam.
2. Góp ý với người cao niên Việt Nam về phong tục tập quán Hoa Kỳ để giúp cho họ có thể hội nhập với xã hội mới.
3. Cần gia tăng trợ cấp của chính quyền liên bang cho các trung tâm người cao niên Việt Nam.
4. Giúp cho người cao niên Việt Nam tổ chức các lớp dạy tiếng Việt, văn hóa cho lớp trẻ Việt Nam.
5. Giúp phương tiện để người cao niên Việt Nam có thể thực hiện những nhà văn hoá Việt Nam tại những nơi có nhiều người Việt Nam sinh sống để duy trì truyền thống tốt của dân tộc.
6. Ngoài ra, hiện nay có nhiều Hội Cao Niên Việt Nam ở các thành phố có đông người Việt sinh sống. Tuy nhiên nhiều hội đoàn đã chưa sử dụng được các trợ cấp do chính quyền dành cho. Các hội đoàn này nên tạo ra một mối liên hệ nhẹ nhàng với nhau để hoạt động hữu hiệu hơn cũng như tiếp nhận nhiều hơn sự trợ giúp của chính quyền liên bang, tiểu bang.
Đó là việc làm đáng được khuyến khích để đền ơn đáp nghĩa cho những người, tuy không vì nước vong thân, nhưng mang nặng trong người những dấu ấn của một cuộc chiến tranh, mà nay phải lưu lạc xứ người, sống trong một môi trường hoàn toàn xa lạ, một môi trường mà họ khó hội nhập vì tuổi tác.
Lẽ dĩ nhiên công cuộc tìm hiểu và đưa ra các đề nghị giúp đỡ cho số người cao niên đó cũng chưa đầy đủ và có nhiều ý kiến không được mọi người đồng ý. Nhưng theo ý chúng tôi thì mặc cho những không cùng ý kiến đó, công việc trợ giúp người Việt cao niên là hữu ích, là cần thiết, cần được khuyến khích trong mọi giới người Việt theo tôn chỉ là " người một nước hãy thương nhau cùng" vì nếu chúng ta không thương nhau thì ai thương chúng ta? Vả lại trên nước Mỹ, người già bao giờ cũng được hưởng một qui chế đặc biệt, nhưng vì không ai soi sáng, không ai lưu ý, nhiều sự giúp đỡ cho người Việt cao niên bị "phỗng tay trên", rơi vào tay các cộng đồng khác, biết xoay xở, nên họ đã được hưởng, được nhiều lợi ích đáng lý phải được dành cho người cao niên Việt Nam.
Nói tóm lại, các cơ quan xã hội, các cộng đồng người Việt hải ngoại ở Hoa Kỳ nên lưu ý tới vấn đề này mà lo giúp đỡ số người cao niên kém may mắn để chứng tỏ rằng sự đóng góp của họ trong cuộc chiến đấu vì tổ quốc không bao giờ bị bỏ quên.
