Hưng Yên                             

Em ơi có bao nhiêu
60 năm cuộc đời
20 năm đầu
Sung sướng không bao lâu
20 năm sau
Sầu vương cao vời vợi
20 năm cuối là bao...
Y Vân

Tôi xin phép đươc mượn ít lời trong bản nhạc "60 Năm Cuộc Đời" của nhạc sĩ Y Vân để mở đầu cho bài viết này, chứ thực sự cho tới hôm nay - lúc ngồi viết bài này -  th́ đời tôi đă dài hơn con số 60 tới 12 năm, và c̣n dài hơn bao nhiêu năm nữa th́ chưa biết, v́ tuy đă... lẩm cẩm lắm rồi nhưng tôi thấy ḿnh vẫn c̣n ăn ngon ngủ được nên mới dám nói như thế.

Bà xă tôi - cái khúc xương sườn cụt của tôi ấy - cứ mỗi lần tôi viết xong một bài đưa cho bà ấy đọc th́ bà ấy lại bửu mỏ ra bào: Ối dào, ông mà viết lách cái ǵ, toàn là vạch áo cho người xem lưng! Nghe vậy tôi tức lắm, nghĩ bụng đúng là Bụt chùa nhà không thiêng! Nghĩ thế thôi chứ chẳng hơi đâu mà "Thanh Minh, Thanh Nga" hay là  đôi co với bà ấy, cứ miễn là ḿnh viết gửi đi 10 bài th́ 9 bài báo đăng (chùa) là được rồi. Với lại thực sự th́ chỉ tại tôi không có tài tưởng tượng như người ta. Người ta th́ cứ ngồi trong nhà, cà phê, thuốc lá rồi tưởng tượng thôi mà cũng viết được tràng giang đại hải. Có vị tả có một khúc đường đi thôi mà viết được cả trang giấy, cảnh xen với t́nh, t́nh lồng trong cảnh, đọc cứ rối tinh rối mù lên. Viết thế th́ tôi chịu thua, cứ phải là "có bột mới gột nên hồ". Mà "bột" đây là chuyện thật "một chăm phần chăm em ơi" rồi thêm mắm dặm muối vào cho nó dài ra. Thế th́ truyện thực lấy ở đâu ra nếu không phải là chính chuyện của ḿnh hoặc của những người bà con thân thuộc với ḿnh?

Cái truyện ngắn "Bà Cô Bên Chồng" tôi viết được nhiều người khen hay, ấy thế mà bà xă tôi cũng vẫn chê, bảo: "Tốt đẹp khoe ra, xấu xa đậy lại", ông đem cả Cô ḿnh ra mà viết thế không phải "vạch áo cho người xem lưng" th́ là ǵ? Tôi căi: Anh viết toàn là sự thật, những chuyện chính mắt anh thấy hoặc nghe "Bu" kể lại (tôi gọi Cha, Mẹ là "Thày, Bu"), nhưng anh cũng đă viết ngày c̣n trẻ th́ Cô thế, nhưng càng về già Cô càng thay đổi tính nết, trở nên người hiền lành rất dễ thương, chính Thày Bu cũng công nhận như thế. Ngoài ra người ta cũng có câu: "Giặc bên Ngô không bằng bà cô bên chồng", như thế là anh chỉ muốn nói Cô là một trong số những bà Cô bên chồng thôi chứ có phải Cô là người "Bà Cô bên Chồng" duy nhất đâu?

Đến cái bài "Tôi Đi Xem Bói" cũng vậy, tôi đă lấy chuyện thực của ḿnh ra mà viết. Lần xem bói thứ nhất là ngày tôi c̣n nhỏ, mới học tới lớp Ba hay lớp Nh́ ǵ đó, ông thày xem bói cho tôi là một ông cụ người làng bên, mà cứ như Thày tôi nói thỉ cụ giỏi lắm, nói đâu trúng đó. Hôm đó cụ đă bắt tôi quay đằng trước, quay đằng sau cho cụ ngắm, ngắm chán rồi cụ phán: Thằng này sau này không đến nỗi nào, chỉ phải cái dài mồm ăn người và có tới ba (3) đời vợ!

Cho tới nay nghiệm ra th́ những điều cụ nói đều trật lất cả. Tôi chẳng ăn không cái ǵ của ai bao giờ, "ḥn đất ném đi th́ ḥn ch́ ném lại", hay là "bánh ít đi th́ bánh quy lại" có khi tôi c̣n chịu thiệt tḥi nữa là đằng khác. C̣n cụ bảo tôi có những ba đời vợ th́ lại càng trật lất nữa: Bà xă tôi đây, tôi đă phải làm áp lực măi mới được Thày Bu tôi cưới cho từ ngày tôi c̣n rất trẻ đến nay đă ngoài 50 năm. Năm nay tôi lại đă bước qua cái tuổi "thất thập" được mấy năm rồi, bà ấy kém tôi 4 tuổi, như thế th́ cả hai vợ chồng đều đă kể được là "thọ" rồi chứ ǵ nữa? Vậy mà (nói nhỏ để các vị nghe thôi, nói lớn bà ấy nghe được bà ấy giận đấy) là tôi vẫn c̣n ́ ạch cơng bà ấy trên lưng đây, nói dại đổ xuống sông xuống biển, chẳng may mà Chúa có cất bà ấy đi trước tôi th́ tôi cũng đành vâng theo ư Chúa rồi ngồi... khóc thôi, chứ tuổi này rồi rước... vợ mới về để mà thờ à, thế có phải "ông thày" nói tôi có những 3 đời vợ là nói bố láo bố lếu không?

Lần coi bói thứ nhất v́ thày bói là thứ người trần mắt thịt nên nói sai thôi cũng được đi, nhưng lần thứ hai "Thánh" phán đàng hoàng mà cũng trật lất các vị ạ. Năm ấy tôi học ở Nha Trang, đang chuẩn bị thi Trung Học Đệ Nhất Cấp. Hôm ấy không nhớ rơ là Chúa Nhật hay là ngày lễ, ngày vía ǵ mà tôi theo mấy người bạn lên Tháp Bà chơi. Nghe nói Tháp Bà linh lắm, v́ thế mà ngày Rằm, mùng Một hay những ngày lễ ngày vía khách thập phương kéo tới đông lắm. Chỗ này xin xăm, chỗ kia vái lậy khói nhang nghi ngút. Tôi cũng bắt chước mấy người bạn hai tay bưng ống thẻ, nghiêm chỉnh cúi đầu, miệng lẩm bẩm xin "Thánh" cho được một que thẻ tốt rồi lắc ống thẻ. Môt que thẻ rớt ra, tôi nhặt đem ra ngoài nhờ một thày bàn xăm coi hộ chứ chữ viết trên cây thẻ là chữ Nho tôi có hiểu ǵ đâu. Thày lẩm nhẩm đọc rồi ngước mắt nh́n tôi mỉm cười bảo: Chúc mừng cậu, năm nay cậu thi đậu chắc rồi, đây này "Thánh" dạy rơ ràng bảng hổ đề danh! Nghe vậy tôi khoái chí tử, móc túi biếu thày 5 đồng. 5 đồng tiền Việt Nam ngày đó có khi giá trị c̣n hơn 5 Đô La Mỹ bây giờ nhiều. Ở Mỹ bây giờ, 1 tô phở trung b́nh cũng phải giá 9, 10 Đô La. Chỉ riêng hội trường Nhà Thờ Giáo Xứ Thánh Giuse ta tô phở chỉ có 6 Đô La là giá đặc biệt bán cho người nhà, nhưng phải self service. C̣n Việt Nam ngày đó, một tô phở trung b́nh chỉ 5 đồng, nhỏ hơn một tí th́ 3 đồng, gọi là phở 5 hoặc phở 3.

Nghe thày bảo "Thánh dạy rơ ràng bảng hổ đề danh" tôi mở cờ trong bụng, lẩm bẩm phen này th́ đừng có thằng nào chê là "ông" học dốt nữa nhé! Thế nhưng mà các vị ạ, năm đó tôi trượt vỏ chuối, thế có phải là "Thánh" cũng bố láo bố lếu không? Cũng có những lúc, như là muốn "biện hộ" cho "Thánh" tôi lại tự nghĩ: Hay là thấy ḿnh lấc ca lấc cấc "Thánh" bèn "trác" ḿnh cho bơ ghét! Cố biện hộ cho Thánh như thế, nhưng nghĩ đi nghĩ lại th́ lại thấy không chấp nhận được, "Thánh" th́ phải nói đâu ra đấy chứ "trác" người ta th́ c̣n ra cái thể thống ǵ nữa?

Lần "coi bói" thứ ba là hồi mới vào tù cải tạo, trại chúng tôi là trại Thanh Hóa, Hố Nai, Biên Ḥa. Nơi này trước kia là trại gia binh của một Tiểu đoàn Biệt Đông Quân QLVNCH. Mấy tháng đầu mới nhập trại, Việt cộng họ c̣n dễ dăi lắm, học viên chưa phải lao động ǵ cả, chỉ ăn chơi để chờ học thôi. Không phải làm ǵ, chỉ chơi thôi mà túi anh nào cũng rủng rỉnh tiền v́ lệnh chỉ phải đóng có nửa tháng tiền ăn mà tiền đem theo th́ dư. thế là lại nhờ cán bộ mua dùm nào là đậu, nào là đường để nấu chè, nào bánh tét, bánh ú... Nhờ mua cái ǵ họ cũng mua cho, cán bộ lúc đó tốt lắm, chỉ sau này mới... đổi tính đổi nết hay nói là "trở mặt" cũng được.

Pḥng tôi ở có 6 người là các anh: Lê Minh Đạt, Nguyễn Phước Thành, Lê Đ́nh Nhuận, Hà Hữu Đức, Đắc (anh này là người trẻ nhất pḥng, tôi chỉ nhớ tên, không nhớ họ) và tôi. Tối hôm đó chúng tôi lấy mền che bít các cửa sổ lại rồi tổ chức cầu cơ. Cách cầu và bài "thiệu" tức là bài "thần chú" th́ do anh Chẩn ở pḥng bên cạnh chỉ cho (tất cả mọi thứ cho tới bây giơ tôi vẫn c̣n nhớ như in ở trong bụng, học th́ dốt, chứ những thứ tào lao thiên địa th́ nhớ dai lắm!) Đồ cúng th́ có 1 chén chè đậu đen, 1 chén nước lạnh, 2 cái bánh ú và mấy cây nhang. Ánh sáng th́ thắp 1 cây đèn cầy chứ không có điện. Đắc làm thư kư th́ có cây bút và tờ giấy để ghi chép lại những ǵ "hồn phán". Lê Đ́nh Nhuận và tôi ngồi cơ, hai chúng tôi cùng để ngón trỏ hờ hờ trên con cơ rồi đọc "chú". Đọc đi đọc lại hoài, con cơ nhúc nhích rồi lết đi một cách chậm chạp đến từng chữ cái (ABCD...) đă viết săn trên tờ b́a. Đắc thư kư theo dơi rồi ghi lại. Khi thấy con cơ nhúc nhích, tôi hỏi: Thánh, Thần, Tiên, Phật hay Ma Quỷ? Cơ lết lết đi chỉ từng chữ, Đắc thư kư ghi lại được thành chữ Quỷ. Tôi hỏi tiếp:
- Hồn tên ǵ?
- Phan Bê
- Ngày c̣n sống hồn làm ǵ?
- Bộ đội!
- Làm sao mà chết?
- Bom!
- Chết ở đâu?
-Trường Sơn!
- Có biết tụi tôi học tập bao lâu không?
Cơ khựng khựng một chút như hồn không biết hay biết mà không dám tiết lộ thiên cơ, nhưng sau cũng trả lời:
- 6 tháng!
Tự nhiên tôi cảm thấy bực ḿnh, hỏi gằn từng tiếng:
- Sao cách mạng bảo chỉ có nửa tháng thôi mà hồn lại nói những 6 tháng?
Cơ khựng khựng rồi ́ ra, hỏi ǵ cũng không nói nữa. Lê Đ́nh Nhuận và tôi ra cho Nguyễn Phước Thành và Hà Hữu Đức vào thế, hai anh đọc "chú" mỏi mổm cũng không thấy hồn nào "giáng" nữa cả, cuộc cầu cơ tối ấy chấm dứt, để tối mai cầu tiếp.

Tối hôm sau lại Lê Đ́nh Nhuận và tôi lại ngồi cơ, cũng làm như tối hôm trước, nhưng chén chè đậu đen để lâu sợ thiu nên ăn mất rồi, chỉ c̣n 2 cái bánh ú và chén nước lạnh. Cũng đốt nhang và thắp đèn cầy, hai chúng tôi thay nhau đọc "chú" mờ người măi cơ mới nhúc nhích, rồi lại cà rịch cà tang lết lết. Cà rịch cà tang lết lết thế nhưng khi ráp lại th́ không thành chữ ǵ cả y như hồn mù chữ vậy. Tôi bực ḿnh đuổi: Cút, chỉ bố lếu bó láo! Hồn thăng và từ đó dẹp tiệm luôn, không cơ kiếc ǵ nữa hết.

Cách mạng bảo học tập nửa tháng, cầu cơ hỏi hồn th́ hồn nói 6 tháng, nhưng thực tế th́ tôi ở tù cải tạo hết 6 năm 4 tháng. Sáu năm ấy hưởng mọi thứ khổ nhục trên đời.

Phần lớn những bài viết của tôi đều có thể xếp vào loại truyện "vạch áo cho người xem lưng" được. Nhưng mà sợ ǵ chứ? Thí dụ như ḿnh là công nhân hạng bét th́ nói là làm công nhân hạng bét có chết thằng Tây nào đâu? Vỗ ngực xưng là kỹ sư hoặc làm supervisor hay làm manager làm ǵ để lúc nào cũng nơm nớp sợ có người biết được họ lại bảo là ḿnh nổ văng miểng!

Mới đây tôi đă viết được một truyện dài với cái tên truyện là "16 năm một quăng đời", kể lại quăng thời gian 16 năm từ ngày tôi qua Mỹ tới ngày tôi về hưu, đă làm bao nhiêu job và mỗi job như thế nào. Truyên thật "Một chăm em ơi một chăm phần chăm"! Có người đọc rồi hỏi tôi sao không viết theo dạng hồi kư mà lại viết như một truyện dài? Tôi trả lời: Giá mà tôi làm "nhớn thật là nhớn" th́ tôi đă viết hồi kư rồi, chứ "ấm ớ hội tề" như tôi mà viết hồi kư th́ ma nó đọc. Quư vị nào muốn đọc "16 Năm Một Quăng Đời" th́ xin vui ḷng liên lạc với tôi.

Nhạc sĩ Y Vân chia "60 Năm Cuộc Đời" làm 3 giai đoạn:

20 năm đầu
Sung sướng không bao lâu
20 năm sau
Sầu vương cao vời vợi
20 năm cuối là bao

C̣n tôi th́ cho tới hôm nay, lúc ngồi viết bài này đă 72 cái "xuân xanh vương trên mái tóc", vẫn không biết phải chia cuộc đời ḿnh ra làm mấy gai đoạn v́ nó lung tung lắm. Từ lúc được sanh ra cho tới khi lấy vợ th́ cơm cha cơm mẹ. Lấy vợ rồi th́ phải kiếm việc mà làm cho có tiền nuôi ḿnh và nuôi vợ chứ ăn bám cha mẹ thế nào được nữa?

Tôi dạy học ở trường Don Bosco G̣ Vấp được 2 năm th́ đi lính. Bấm đốt ngón tay, từ ngày bước chân vào Liên Trương Vơ Khoa Thủ Đức, cho tới 30 Tháng Tư đen QLVNCH ră đám là xuưt xoát 15 năm. Tiếp đó lại hơn 6 năm tù cải tạo. Ra tù lại sống dưới chế độ xhcn ưu việt thêm 9 năm nữa. Làm đủ mọi nghề, từ anh xích lô đạp đến nhận thầu xây cất những công tŕnh c̣ con, cuối cùng là làm chủ 2 bàn bi da kèm thêm một cửa hàng tạp hóa nhỏ như cái lỗ mủi. Sang Mỹ theo diện HO cuối năm 1990. Đi làm, đến năm 2006 đủ tuổi về hưu là về ngay. Lại bấm đốt ngón tay th́ thấy ḿnh đă đi làm ở Mỹ được 16 năm. Trong 16 năm ấy tôi đă làm vương làm tướng ǵ, trải qua bao nhiêu job, và mỗi job như thế nào tôi đều đă viết một cách rất thực thà trong cuốn 16 NĂM MỘT QUĂNG ĐỜI.

Cứ công bằng mà nói, tôi bị bà xă chê: "Ông mà viết lách cái ǵ, chỉ vạch áo cho người xem lưng thôi" là đúng lắm! Ấy thế nhưng mà tôi vẫn cứ viết, tôi tự biện hộ cho ḿnh: Xấu tốt ǵ th́ tôi cũng chỉ viết về tôi thôi chứ có đụng chạm ǵ đến ai đâu, có làm thiệt hại ǵ ai đâu mà sợ. Thú thật, điều mà tôi sợ nhất là phải "đi" sau một người. "Đi" sau ai cũng được, sau càng nhiều người càng tốt nhưng đừng "đi" sau bà xă tôi. Sớm tối cầu nguyện, tôi vẫn cầu xin: Lậy Mẹ Maria, xin Mẹ cầu cùng Chúa cho con, nếu đẹp ḷng Chúa th́ xin Chúa cho con "đi" trước người vợ yêu dấu của con. Tôi đem điều này ra nói với bà xă th́ bà ấy bảo:

- Sao ông ích kỷ thế, lại sợ không có người hầu hạ ông chứ ǵ?
Tôi trả lời:
- Không phải thế, anh không cần người hầu hạ, nhưng thiếu ḿnh th́ anh cảm thấy cô đơn lắm!