Lên Tiếng Về Thoả Thuận Dẫn Độ Giữa Hoa Kỳ Và Việt Nam

Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển

Ngày 23 tháng 1, 2008

Việc Hoa Kỳ và Việt Nam ký kết thoả thuận về dẫn độ là mối quan tâm lớn cho người Việt chúng ta, ảnh hưởng đến hàng ngàn và có thể hàng chục ngàn gia đình. Cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ cần được thông tin và chuẩn bị nhằm đối phó một cách thích hợp.

Trước hết chúng ta cần hiểu rõ nội dung của thoả thuận này. Kế đến chúng ta cần hiểu ảnh hưởng của nó đối với những thành phần có thể bị dẫn độ. Cuối cùng chúng ta cần có những biện pháp phòng ngừa và đối phó.

Hiện nay Hoa Kỳ lẫn Việt Nam vẫn chưa công bố nội dung của thoả thuận thư mặc dù nhiều văn phòng dân biểu Hoa Kỳ đã yêu cầu văn bản của tài liệu này. Ngày hôm nay Nữ Dân Biểu Zoe Lofgren cùng 13 đồng viện gởi văn thư yêu cầu Ông Michael Chertoff, Bổ Trưởng Nội An, tường trình về nội dung của thoả thuận này và trả lời nhiều nghi vấn.

Trong khi chờ đợi, chúng tôi xin chia sẻ những điểm chính được tiết lộ, gồm có:

(1)   Các thành phần bị dẫn độ gồm có những người nhập cảnh bất hợp pháp và những người di dân và tị nạn có tiền án trọng tội.

(2)   Việt Nam hiện nay chỉ thoả thuận nhận về những người Việt đến Hoa Kỳ sau ngày 12 tháng 7, 1995, là ngày hai quốc gia chính thức thiết lập quan hệ ngoại giao. Theo ước lượng của Bộ Nội An Hoa Kỳ, có khoảng 1,500 người Việt nằm trong thành phần này.

(3)   Hoa Kỳ sẽ trang trải mọi chi phí liên quan đến tiến trình hồi hương và hứa sẽ tôn trọng nhân phẩm của những đối tượng bị dẫn độ.

Ngoài ra Bộ Nội An ước lượng có đến gần bẩy ngàn người Việt cũng nằm trong danh sách bị dẫn độ nhưng đến Hoa Kỳ trước thời điểm kể trên. Nhiều tổ chức bảo vệ người tị nạn và di dân lo lắng rằng Hoa Kỳ sẽ từng bước đẩy lùi thời điểm này với mục đích dẫn độ tất cả những người nằm trong danh sách.

Đạo Luật Cải Tổ Di Dân ban hành năm 1996 có tính hồi tố, nghĩa là những người can án trước ngày ban hành đạo luật vẫn bị ảnh hưởng bởi đạo luật. Và chiếu theo luật này hiện có trên dưới tám ngàn người Việt trong danh sách bị dẫn độ. Tuy nhiên vì Việt Nam trước đây không hợp tác nên việc dẫn độ chưa xẩy ra. Hơn nữa, do Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ phán xét rằng Sở Di Trú không được quyền giam người quá 6 tháng nếu như không có triển vọng dẫn đô nên phần lớn những người Việt này được tạm thời hưởng tự do và nhiều người có giấy phép đi làm; họ tiếp tục cuộc sống tạm xem là bình thường. Với thoả thuận mới giữa hai quốc gia, cuộc sống bình thường này có nguy cơ bị gián đoạn và nhiều gia đình phải đối diện cảnh sinh ly.

Theo luật hiện hành, tuỳ mức độ tội phạm, những người nằm trong danh sách dẫn độ có quyền xin đặc miễn vì một trong ba lý do sau đây:

(1)   Ở mức phạm tội tương đối nhẹ, đương sự có thể xin đặc miễn vì lý do nhân đạo, nếu chứng minh được rằng việc dẫn độ sẽ tạo những khó khăn đáng kể cho đời sống tình cảm hay vật chất.

(2)   Ở mức độ tội nặng hơn, đương sự có thể xin đặc miễn vì lý do xin tị nạn nếu có thể chứng minh mối lo sợ có căn cứ sẽ bị ngược đãi trên căn bản sắc dân, tôn giáo, chủng tộc, quan điểm chính trị hay thành phần xã hội đặc tù.

(3)   Ở mức tội nặng hơn nữa, đương sự chỉ có thể xin đặc miễn nếu chứng minh được rằng mình sẽ bị tra tấn.

Trước diễn tiến mới này, cộng đồng chúng ta cần có ngay những hành động chuẩn bị, bao gồm:

(1)   Thông tin chính xác để xoá tan những tin đồn thổi phồng gây sợ hãi một cách không cần thiết, và cũng để giúp đồng bào tránh mất tiền vô ích hay có hại.

(2)   Những ai trong danh sách bị dẫn độ nên liên lạc ngay với luật sư hoặc, nếu như có thu nhập thấp, với các tổ chức từ thiện chuyên về pháp lý để tham khảo. Đồng bào cần chọn lựa cẩn thận để tránh tiền mất tật mang. Nếu xin đặc miễn vì lý do tị nạn hay lo sợ bị tra tấn, vị luật sư bênh vực không những phải rất giỏi về luật mà còn phải có kinh nghiệm về tranh cãi tại toà và am hiểu tình hình ở Việt Nam.

(3)   Những ai đã hội đủ tiêu chuẩn nhưng chưa nhập tịch thì nên lập tức làm đơn thi quốc tịch.

(4)   Những ai chưa đến thời điểm để thi quốc tịch thì nên giữ gìn để tránh bị can án.

Uỷ Ban Cứu Người Vượt Biển đang làm việc chặt chẽ với một số văn phòng dân biểu để tìm biện pháp đối phó ở mức chính sách. Chúng tôi đã yêu cầu văn phòng Nữ Dân Biểu Zoe Lofgren sớm  tổ chức điều trần để tìm hiểu cặn kẽ về thoả thuận giữa Hoa Kỳ và Vịệt Nam, thiết lập thể thức nhằm bảo vệ những người bị nguy cơ đàn áp hay tra tấn, tìm cơ chế bảo đảm sự tôn trọng nhân phẩm trong tiến trình dẫn độ, và theo dõi sự an toàn của mọi người hồi hương. Đồng thời, các luật sư của chúng tôi đang ráo riết phối hợp với đồng nghiệp thuộc các tổ chức bảo vệ di dân và tị nạn để tìm cách đối phó về mặt pháp lý.

Chúng tôi sẽ thường xuyên cập nhật thông tin cho đồng bào về các nỗ lực này.