Gần đây Bà Ngoại Trưởng Hoa Kỳ có lên tiếng với Việt Nam rằng các quan hệ hợp tác về chính trị và kinh tế giữa hai quốc gia sẽ khó phát triển ở một cách “bao quát” nếu Việt Nam không cải thiện về nhân quyền. Chữ “bao quát” làm cho lời tuyên bố trở thành chung chung, muốn diễn giải thế nào cũng được, và có thể được hiểu là có mục đích phủ dụ, trấn an cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ hơn là áp lực Việt Nam. Hà Nội biết điều này vì bên cạnh lời tuyên bố chung chung, trong hậu trường Hành Pháp Obama vẫn tiến nhanh và mạnh việc đàm phan mậu dịch với Việt Nam.
Thế nào là “bao quát”? Rất dễ dàng để Hành Pháp Obama diễn giải rằng đặc quyền mậu dịch GSP và quyền lợi mậu dịch TPP chỉ là một bước phát triển hợp tác nhỏ, chưa là bao quát.
Thế nào là “cải thiện” nhân quyền? Gần đây Toà Đại Sứ Hoa Kỳ ở Hà Nội xem việc can thiệp đòi trả tự do cho một công dân Mỹ gốc Việt, Ts. Richard Nguyễn (Nguyễn Quốc Quân), đang bị giam giữ ở Việt Nam, là công cán vận động cho nhân quyền. Thực ra, can thiệp cho một công dân Mỹ bị bắt giam bởi một quốc gia khác là trách nhiệm đương nhiên của Bộ Ngoại Giao. Chúng ta ghi nhận và cảm ơn, nhưng không thể xem đó là sự lên tiếng cho nhân quyền của 90 triệu người Việt ở Việt Nam. Liệu thả một người Mỹ có được diễn giải là một bước cải thiện nhân quyền?
Trong tình huống tệ nhất, Hoa Kỳ sẽ ban cho Việt Nam đặc quyền mậu dịch GSP và quyền lợi mậu dịch TPP vào cuối năm nay; đánh đổi lại là Việt Nam sẽ thả một người Mỹ về lại Mỹ. Điều này sẽ được ghi nhận như một nhượng bộ về nhân quyền từ phía Việt Nam, với ngụ ý chứng minh rằng phát triển mậu dịch quả đã góp phần cải thiện nhân quyền. Dĩ nhiên Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ sẽ nói rằng chưa hài lòng, sẽ tiếp tục vận động thêm.
Nếu xẩy ra, thì đây sẽ là một đổi chác hoàn toàn bất cân xứng và vô cùng thiệt thòi, sẽ làm nhẹ tênh cán cân nhân quyền, nhưng vẫn nằm trong khuôn khổ diễn giải được cho một lời tuyên bố chung chung về chính sách đối ngoại. Tôi mong rằng mọi người quan tâm đến tình trạng nhân quyền ở Việt Nam nhìn ra được chiều hướng này và không để điều tai hại và thiệt thòi ấy xẩy ra.
Chúng ta phải tránh xa các hứa hẹn chung chung, phải đòi hỏi những điều cụ thể, chẳng hạn: “chỉ ban cấp TPP và GSP sau khi Việt Nam trả tự do cho tất cả các tù chinh trị và tôn giáo, chấp nhận để Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất tự do hoạt động, cấp giấy xác nhận tư cách pháp nhân của Giáo Hội Công Giáo ở Việt Nam, chấp nhận cho mọi công nhân có quyền lập nghiệp đoàn độc lập, chấm dứt chính sách cưỡng bức lao động trong các trại cải huấn và nhà tù, cấm ngặt mọi hình thức tra tấn và bạo lực bởi công an…”.
Cách chúng tôi chặn việc "cho không" các quyền lợi mậu dịch là nương vào vấn đề tài sản của công dân Hoa Kỳ. Đây là một vấn đề “cứng” -- hiểu theo nghĩa Hành Pháp khó mà tuỳ tiện diễn giải hay bao biện. Nếu có công dân Hoa Kỳ đã bị chính quyền Việt Nam tước đoạt tài sản thì Hành Pháp không cách nào bao biện để biến có thành không; Tổng Thống cũng khó diễn giải quyết định không áp dụng luật pháp Hoa Kỳ, vốn đòi hỏi chế tài quốc gia ấy, kể cả không ban cấp đặc quyền mậu dịch GSP.
Ắt hẳn còn những cách khác nữa. Tôi mong rằng những ai quan tâm đến dân tộc và đất nước hãy dùng tài trí, phương tiện của mình để làm nặng thêm quả cân nhân quyền, hoặc ít ra đừng để nó bị nhẹ đi thêm, trên bàn cân chính sách của Hoa Kỳ.
Tôi cũng mong rằng trong cuộc bầu cử tổng thống và các nhà lập pháp ở Hoa Kỳ ngày 6 tháng 11 năm nay, những ai đã là công dân Hoa Kỳ sẽ sử dụng lá phiếu của mình một cách khôn khéo và khắt khe: hãy đòi hỏi những cam kết và hành động cụ thể thay vì dễ dãi chấp nhận những lời tuyên bố về chính sách chung chung.
Chiến Dịch “Người Mỹ Gốc Việt Đòi Tài Sản”
- Đưa Việt Nam vào danh sách chế tài theo luật Hoa Kỳ
- Chặn nguy cơ đồng bào nông dân bị cưỡng chế đất hàng loạt sang năm
- Tranh đấu cho nguyên tắc dân làm chủ đất, chứ không phải đảng cộng sản
- Đòi công lý cho hàng trăm nghìn công dân Hoa Kỳ bị tước đoạt tài sản
Xin ký Kiến Nghị Cảnh Báo gởi TT Obama tại: http://wh.gov/4oS4
Cần giúp đỡ ký, xin gọi đường dây miễn phí: 1-888-988-8718, bấm số 1
hay 703-538-2190, hay xem chỉ dẫn tại www.bpsos.org.
Bài liên quan:
Kiến Nghị Cảnh Báo TT Obama: Mong gì khi đạt 25,000 chữ ký?
http://machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2507
Không Để Tái Diễn: Nguy Cơ Cho Dân Chủ Và Nhân Quyền Ở Việt Nam
http://machsong.org/modules.php?name=News&file=article&sid=2504