Xây dựng xã hội dân sự trong lòng cộng đồng hải ngoại

Ts. Nguyễn Đình Thắng

Ngày 10 tháng 9, 2014

http://machsong.org

Cộng đồng Việt yếu kém hơn hẳn các cộng đồng bạn về khả năng xin ngân khoản của chính phủ Hoa Kỳ để phục vụ cho những đồng hương cần giúp đỡ và để xây dựng cộng đồng. Trong sách Thông Điệp Hy Vọng & Trách Nhiệm, xuất bản năm 2010, tôi so sánh những con số cho thấy trong lĩnh vực này cộng đồng Việt thua xa các cộng đồng nhỏ bé cùng cảnh ngộ tị nạn như Cambốt, Lào, và Hmong.

Đây quả là một thiệt thòi rất lớn cho chúng ta vì ngân khoản của chính phủ phần lớn là từ tiền thuế của chúng ta đóng. Nếu không biết lấy về cho cộng đồng của mình thì có nghĩa là số tiền ấy đã đi sang các cộng đồng khác trong khi người mình có biết bao nhu cầu cần được đáp ứng và cộng đồng rất cần phát triển năng lực tổ chức. 

Nỗ lực thay đổi

Trong 17 năm qua, BPSOS đã có nhiều nỗ lực để thay đổi tình trạng này.

Trước hết, chúng tôi tổ chức nhiều buổi huấn luyện về thành lập tổ chức và xin ngân khoản cho tổng cộng khoảng 400 người thuộc gần trăm hội đoàn Việt (và cả một số tổ chức thuộc các cộng đồng bạn) ở khắp Hoa Kỳ. Một số tài liệu dùng trong huấn luyện được đưa vào sách Thông Điệp Hy Vọng & Trách Nhiệm.

Kế đến, chúng tôi giúp xin ngân khoản, trực tiếp hoặc qua BPSOS, cho tổng cộng 85 tổ chức trên toàn quốc để họ vừa phục vụ đồng hương trong vùng vừa phát triển năng lực quản trị ngân sách cũng như thực hiện dự án theo tiêu chuẩn Hoa Kỳ. Tổng cộng số ngân khoản xin trực tiếp lên đến gần 1.6 triệu Mỹ kim cho 24 tổ chức và ngân khoản xin qua BPSOS là gần 940 nghìn Mỹ kim cho 61 tổ chức. “Xin qua BPSOSâ€� nghĩa là chúng tôi xin dưới danh nghĩa của BPSOS và cấp lại cho các tổ chức trong cộng đồng.

Buổi huấn luyện căn bản về điều hành và quản lý tổ chức bất vụ lợi, ngày 22 tháng 10, 2009, hội trường Saigon Houston Radio.

Đối với mỗi tổ chức nhận được ngân khoản trực tiếp hay gián tiếp, chúng tôi đều cung cấp việc huấn luyện về quản trị tài chánh, giữ sổ sách, làm báo cáo, gây quỹ, viết đề án để tự xin ngân khoản...

Chúng tôi cũng giúp cho trên một chục tổ chức đăng ký hoạt động bất vụ lợi với tiểu bang hoặc xin quy chế miễn thuế với liên bang.

Những ví dụ thành công

Một trường hợp thành công nổi bật là tổ chức Hiệp Lực (VN Teamwork) ở Houston. Tổng cộng tổ chức này đã nhận được trên $150,000 từ BPSOS qua nhiều năm. Thoạt đầu, họ dùng số tiền để phát triển chương trình khai thuế miễn phí cho đồng hương. Sau đó họ chắt chiu dồn ngân sách để thuê hẳn một nhân viên chuyên viết đề án xin ngân khoản. Mỗi lần chúng tôi tổ chức huấn luyện, họ đều cử người đi dự. Hiện nay tổ chức này sở hữu và điều hành 2 nhà dưỡng lão ở Houston với trị giá lên đến nhiều triệu Mỹ kim.

Chúng tôi cũng giúp cho các tổ chức tôn giáo để phát triển năng lực phục vụ đồng hương. Ở Bắc Virginia thì có Tu Viện Tường Vân vùng Haymarket. Tổng cộng các khoản tài trợ trực tiếp và gián tiếp lên đến $135,000 để giúp đồng hương mới đến Hoa Kỳ tìm việc làm. Vị trụ trì Tu Viện Tường Vân đã lặn lội đến tiểu bang khác dự khóa học về viết đề án xin ngân khoản, sau đó lại giúp "phụ giảng" cho chúng tôi trong những khóa hướng dẫn cho các hội đoàn người Việt ở trong vùng.

Bên Công Giáo thì có nhà thờ St. John Vianney ở Louisville, Kentucky. Chúng tôi giúp xin $136,000 trong 3 năm để cộng đoàn này thiết lập lớp dạy computer cho đồng hương. Chúng tôi lại cử người đào tạo những thiện nguyện viên của nhà thờ trong việc quản trị dự án, làm sổ sách, viết báo cáo... Tháng 3 năm nay BPSOS yên tâm đóng cửa văn phòng tại thành phố này sau 6 năm xây dựng năng lực cho cộng đồng ở địa phương; các đồng hương cần sự giúp đỡ nay có thể đến với nhà thờ St. John Vianney.

Các thử thách

Các trường hợp không thành công cũng nhiều, do nhiều yếu tố ảnh hưởng, trong đó 2 yếu tố quyết định là: (1) không nắm vững nguyên tắc quản trị, (2) thiếu nhân sự có khả năng điều hành. 

Nhiều tổ chức nhỏ, chưa kinh nghiệm trong hoạt động bất vụ lợi thường không hiểu những nguyên tắc căn bản về quản lý tài chánh và thực hiện đề án. Chẳng hạn không ít những tổ chức đã ngỡ ngàng khi hiểu ra rằng mỗi cấp khoản là một hợp đồng, phải thực hiện đúng theo điều kiện của hợp đồng và phải báo cáo chi li dù là 1 xu. Chẳng hạn, nếu cấp khoản là để phục vụ người cao niên ở một khu vực nào thì tuyệt nhiên không được dùng để phục vụ bất kỳ ai không phải cao niên hoặc ngay cả người cao niên ở khu vực khác. Có tổ chức nhận cấp khoản nhằm giúp đồng hương tiếp cận dịch vụ lại dùng để chở đồng hương đi biểu tình chống "văn công Việt Cộng". Khi hiểu ra các tiêu chuẩn khắt khe trong quản lý và thực hiện một đề án, nhiều tổ chức không cảm thấy phù hợp với nguyện vọng hay khả năng nên đã không tiếp tục tìm cấp khoản từ chính quyền. Thậm chí có tổ chức nhận được ngân khoản xét ra quá lớn không đủ sức điều hành cuối cùng quyết định trả lại cho cơ quan cấp ngân khoản.

Nhưng khiếm khuyết trầm trọng hơn cả là thiếu nhân sự có kinh nghiệm và khả năng điều hành, quản lý một tổ chức bất vụ lợi theo đúng tiêu chuẩn của xã hội dân sự Hoa Kỳ. Phần lớn người Việt chọn học và làm trong các ngành nghề kỹ thuật, kinh doanh, luật, v.v. chứ ít ai chọn ngành quản trị tổ chức bất vụ lợi. Thành ra muốn tìm người có trả lương hay tình nguyện đều rất khó khăn. Và đây chính là cái vòng luẩn quẩn: không có người khởi đầu thì lấy ai đào tạo người nối gót?

Nói cách khác, hành trình phát triển cộng đồng kể trên chính là hành trình xây dựng xã hội dân sự phôi thai trong phạm vi cộng đồng để rồi hòa nhập cộng đồng vào xã hội dân sự đã phát triển của quốc gia sở tại. Và muốn vậy thì không thể thiếu những nhà hoạt động xã hội dân sự có kinh nghiệm và bản lĩnh. Đó chính là khuyết điểm lớn nhất trong cộng đồng người Việt ở hải ngoại.

Lợi ích cho đất nước

Việc phát triển năng lực cho cộng đồng có 2 mục đích. Trước hết là đáp ứng nhu cầu thiết thực của đồng hương và phát huy sức mạnh của cộng đồng ở khắp nơi. Quan trọng không kém là mục đích song hành: thay đổi Việt Nam.

Theo quan niệm của chúng tôi, cộng đồng Việt ở hải ngoại có thể đóng góp tích cực cho đất nước và dân tộc trong 2 lĩnh vực sở trường:(1) dùng sức mạnh và ảnh hưởng ngày càng phát triển của mình để vận động quốc tế áp lực chế độ ở Việt Nam phải cải thiện nhân quyền và chấp nhận dân chủ hoá;(2) dùng kinh nghiệm hoạt động xã hội dân sự ở Hoa Kỳ để giúp đồng bào phát huy xã hội dân sự, là nền móng cho dân chủ, ở trong nước.

Đó là lý do năm 1997 chúng tôi khởi sự hành trình phát triển năng lực cho cộng đồng người Việt ở Hoa Kỳ và một số quốc gia khác nữa. Sách Thông Điệp Hy Vọng & Trách Nhiệm trình bày những kinh nghiệm thu thập, những nguyên tắc hoạt động, và những nét chính của sách lược nhiều thập niên nhằm chuyển biến cộng đồng và thay đổi đất nước.

61 tổ chức nhận cấp khoản gián tiếp, tổng cộng: $937,884

A Servant's Love, Inc., Mobile, AL:  $5,000

Asian Social Service Center, Philadelphia, PA: $11,000

Association of Former Vietnamese Political Prisoners, Camden, NJ: $4,300

Association of Former Political Prisoners VN, Philadelphia, PA: $4,828

Bayou Recovery Project, Bayou La Batre, AL: $10,000

Bo De Buddhist Temple, New Orleans, LA: $8,070

Center for Fair Housing, Inc., Mobile, AL: $9,500

Dharma Wheel Corporation, Houston, TX: $2,000

DC Vietnamese Community, Washington, DC: $6,500

Early Childhood Directions-The HIPPY Mobile Program, Mobile, AL: $10,000

Habitat for Humanity in Mobile County, Inc., Mobile, AL: $20,000

Hemley Rd. Church Of Christ Food Pantry, Bayou La Batre, AL:  $5,000

Hoa Nghiem Temple, Annandale, VA: $5,000

Holy Martyrs of Vietnam Parish, Arlington, VA: $6,260

Hope Community Services , Orange County, CA: $6,250

Ket Doan Association, Silver Spring, MD: $3,300

Ky Nguyen Moi Magazine, Falls Church, VA: $6,220

La Vang Shrine, New Orleans, LA: $1,100

Lac Hong Group, Falls Church, VA: $950

Lifelines - Family Counseling Center of Mobile, Inc., Mobile, AL: $20,000

National Foundation of Vietnamese American Voters, Falls Church, VA: $2,600

Nehemiah Vietnamese Community Baptist Church, Atlanta, GA: $15,000

Northern Virginia Vietnamese Citizen Association, Falls Church, VA: $1,800

Northern Virginia Vietnamese Senior Association, Falls Church, VA: $1,800

Northern Virginia Seniors Citizen Association, Falls Church, VA: $5,000

Northwest Houston Vietnamese Senior Citizens Association, Houston, TX: $1,799

Outward Bound, Five Rivers Base, Fairhope, AL: $17,643

South Alabama Leisure Rehab. Center, Inc., Irvington, AL: $11,147

South Bay Communities Alliance, Inc., Coden, AL: $19,900

SOS Vietnamese Seniors Association, Falls Church, VA: $11,000

Southwest Houston Vietnamese Seniors Association, Houston, TX: $5,000

Springfield Women Support Group, Springfield, MA: $1,800

St. Louis Vietnamese Senior Association, St. Louis, MO: $1,800

The Litehouse Community Development Corporation, Grand Bay, AL: $17,150

Tri-Coastal Community Outreach, Inc., Grand Bay, AL: $10,000

Volunteer Mobile/Hands On South Alabama, Mobile, AL: $10,000

Tuong Van Monastery, Haymarket, VA: $46,000

Veterans of Republic of Vietnam, Grand Rapids, VA: $850

Viet Nam California Radio, Orange County, CA: $900

Vietnamese American Communications Network, Pennsauken, NJ: $6,280

Vietnamese Baptist Church of Mobile County, Mobile, AL: $6,000

Vietnamese Community of Yorkville, Fairfax, VA: $500

Vietnamese Community of SE Virginia, Hampton, VA: $1,800

Vietnamese Culture and Science Association – Houston, Houston, TX: $130,000

Vietnamese Culture and Science Association – DC, Falls Church, VA: $3,500

Vietnamese Culture Society, Maryland: $3,000

Vietnamese Veterans Mutual Assistance Association, Springfield, MA: $1,800

Vietnamese-American Cultural & Educational Center, Camden, NJ: $6,000

VN Nationalist Community of Austin, Austin, TX: $800

VN Public Television, Falls Church, VA: $250

VN TeamWork, Houston, TX: $127,613

WDC Vietnamese Community Center, Washington, DC: $3,000

WINNERS Inc. Women In Need of Nurturing Education, Irvinton, AL: $4,210

Women's Council of Realtors, Mobile, AL: $4,250

Vietnamese Hung Vuong Association, Philadelphia, PA: $2,000

Cambodian-American Senior Association, Philadelphia, PA: $2,000

Cambodian Association of Greater Philadelphia, Philadelphia, PA: $62,400

Vietnamese Baptist General Conference Church of Virginia, Annandale, VA: $10,000

St. John Vianney Church, Louisville, KY: $136,000

Alba Middle School, Bayou La Batre, AL: $90,000

Bayou Clinic, Bayou La Batre, AL:  $10,014

24 tổ chức nhận cấp khoản trực tiếp, tổng cộng: $1,570,972

Association of Former Vietnamese Political Prisoners, Washington, DC: $17,500

Association of Former Vietnamese Political Prisoners in NJ, Camden, NJ: $4,000

Asian Social Service Center, Philadelphia, PA: $121,214

Bo De Temple, New Orleans, LA: $50,000

Chanh Giac Buddhist Temple, Bayou La Batre, AL: $48,200

Committee for Religious Freedom in Vietnam, Maryland, MD: $24,980

Hope Community Services, Orange County, CA: $218,000

Hung Vuong Association, Philadelphia, PA: $52,000

Lao Buddhist Temple, Bayou La Batre, AL: $35,000

La Vang Shrine, New Orleans, LA: $20,000

Tri-Coastal Community Outreach, Biloxi, MS: $10,000

Tuong Van Monastery, Haymarket, VA: $135,000

Vietnamese Association for the Aging in Philadelphia & Suburbs,              Philadelphia, PA: $507,922

Vietnamese American Culture and Education Committee, Pennsauken, NJ: $103,820

Van Duc Temple,  Biloxi, MS: $35,000

Vietnamese Culture and Science Association-DC, Washington, DC: $1,500

Vietnamese Culture and Science Association-Houston, Houston, TX: $25,000

Vietnamese American Community Development Center, Camden, NJ: $18,836

Vietnamese American Television, Falls Church, VA: $25,000

Vietnamese Community of Bayou La Batre, Bayou La Batre, AL: $18,000

Vietnamese Community of SE Virginia, Hampton, VA: $25,000

VN TeamWork, Houston, TX: $25,000

Washington DC Vietnamese Community Center, Washington, DC: $40,000

NOVAL-DFW, Arlington, TX: $10,000                       

Bài liên quan: