Thời Điểm Thuận Lợi Cho Nhân Quyền

Ts. Nguyễn Đình Thắng

Ngày 21 tháng 5, 2014

http://machsong.org

Đây là lúc phải đẩy mạnh hơn nữa những đòi hỏi nhân quyền, một trọng tâm có phần bị lu mờ trong thời gian gần đây khi người Việt ở trong và ngoài nước dồn mọi quan tâm vào việc đòi Trung Quốc rút giàn khoan.

Việc nhà nước bắt bớ hàng loạt những người biểu tình chống Trung Quốc, dù chỉ biểu tình ôn hoà, khẳng định sự cần thiết của nhân quyền, cho những người thể hiện lòng yêu nước và cho toàn dân.

Nhìn sâu hơn, nhân quyền là căn bản để người dân từng bước giành lại quyền làm chủ đất nước và đòi hỏi chế độ cắt bỏ sự thống thuộc Trung Quốc, hai yếu tố tiên quyết để bảo vệ giang sơn trước hoạ ngoại xâm.

Từ giờ đến cuối năm là cơ hội như chưa từng có để đẩy mạnh công cuộc tranh đấu nhân quyền. Chúng ta không thể để lỡ cơ hội này.

Tại sao nhân quyền?

Tự do ngôn luận, tự do hội họp ôn hoà, và tự do lập hội, tổng hợp lại, chính là khắc tinh của độc tài. Khi người dân có quyền phát biểu những quan điểm trái chiều với chế độ, cùng nhau biểu lộ quan điểm ấy, và kết hợp thành tổ chức để vận động cho quan điểm của mình, tất cả trong sự ôn hoà, thì đó là nền tảng cho dân chủ.

Đó là lý do dẫn đến các cuộc bắt bớ, đánh đập, khống chế diễn ra ở khắp nước đối với những cuộc biểu tình chống Trung Quốc, ôn hoà nhưng độc lập với nhà nước. Chống Trung Quốc không là vấn đề, mà sự biểu hiện các quyền tự do kể trên là nỗi lo sợ của chế độ độc tài.   

Sự việc giàn khoan HD 981 đang tạo cho người Việt ở hải ngoại, đặc biệt ở Hoa Kỳ, cơ hội thuận lợi để tranh đấu cho các quyền tự do phát biểu, tự do hội họp ôn hoà và tự do lập hội cho đồng bào ở trong nước.

Chính quyền Việt Nam đã mất thế đu dây

Trong những tuần gần đây, thái độ của chính phủ Hoa Kỳ đã trở nên cứng rắn hơn vã rõ ràng hơn đối với Việt nam về nhân quyền.

Trước đây, giới làm chính sách Hoa Kỳ có hai quan điểm trái chiều. Quan điểm thứ nhất lấy nhân quyền làm trọng tâm cho chính sách đối ngoại với Việt Nam. Quan điểm này luôn là thiểu số và yếu thế. Quan điểm thứ hai là không nên quá mạnh tay về nhân quyền vì e rằng sẽ xô đẩy Việt Nam lún sâu thêm vào quỹ đạo của Trung Quốc. Quan điểm này được số đông ủng hộ và luôn thắng thế.

Việt Nam hiểu rõ điều này nên đã khéo đu dây: khi muốn quyền lợi từ Hoa Kỳ, họ tỏ vẻ thân thiện với Trung Quốc. Cứ vậy, Hoa Kỳ đi từ nhượng bộ này sang nhượng bộ khác trong thời gian dài và chế độ cộng sản Việt Nam thì cứ leo thang đàn áp nhân quyền một cách vô tội vạ.

Giàn khoan HD 981 hoàn toàn thay đổi cục diện. Dây đã đứt, Việt Nam không còn gì để đu. Quan điểm phải nhân nhượng với Việt Nam không còn cơ sở.

Điều này được thể hiện rất rõ tại buổi đối thoại nhân quyền với Việt Nam vừa rồi, được tiến hành ở Hoa Thịnh Đốn trong hai ngày 12 và 13 tháng 5. Buổi đối thoại diễn ra chỉ vài ngày sau khi Trung Quốc cắm giàn khoan vào vùng biển của Việt Nam. Phái đoàn Hoa Kỳ, với sự xuất hiện bất ngờ của Ngoại Trưởng John Kerry, thể hiện lập trường nhất quán và dứt khoát: Việt Nam phải thực tâm cải thiện nhân quyền bằng cách trả tự do cho mọi tù nhân lương tâm; tôn trọng các quyền tự do ngôn luận, hội họp ôn hoà và lập hội; xoá bỏ các công cụ đàn áp (Nghị Định 72 về Internet, Nghị Định 92 về tôn giáo và tín ngưỡng, và các Điều 88, 258 và 79 trong Bộ Luật Hình Sự); thi hành Công Ước LHQ về Chống Tra Tấn.

Nghĩa là, cả Hành Pháp và Lập Pháp Hoa Kỳ trong giai đoạn này đang cùng quan điểm với chúng ta về thái độ đối với chính quyền Việt Nam về nhân quyền.

Chết về kinh tế

Các bất ổn xã hội và sự căng thẳng chính trị do giàn khoan HD 981 gây ra đang ảnh hưởng xấu đến nền kinh tế Việt Nam, vốn đã rất chênh vênh. Hàng nghìn công ty ngoại quốc ngưng hoạt động, nhiều trăm nghìn công nhân mất việc, và nhiều doanh nhân ngoại quốc đang tìm nơi khác để đầu tư. Chưa kể nhiều du khách nay đã huỷ các chuyến bay vào Việt Nam.

Trong tình thế túng bấn, Việt Nam càng xem thương ước mậu dịch Hợp Tác Xuyên Thái Bình Dương (TPP) là chiếc phao cứu mạng. Nhưng lúc này Việt Nam lại ít hy vọng hơn bao giờ hết để được tham gia TPP.

Hoa Kỳ kéo Việt Nam vào TPP không phải vì lý do mậu dịch. Việt Nam hoàn toàn không đủ tiêu chuẩn để ngồi vào bàn thương thảo với 11 quốc gia còn lại: không kinh tế thị trường, không thể chế pháp trị, không tổ chức công đoàn tự do và độc lập, không tôn trọng tác quyền, không minh bạch. Sự tham dự của Việt Nam chỉ tạo thêm khó khăn, phức tạp và làm trì trệ cuộc thương thảo vì tình trạng tiêu chuẩn nước đôi: phải ngoại lệ cho Việt Nam được hưởng tiêu chuẩn thấp hơn các quốc gia còn lại. Tình trạng áp dụng tiêu chuẩn thấp cho Việt Nam đã gây nên cả một phong trảo phản đối từ các tổ chức nhân quyền, các doanh nghiệp, các tổ chức công đoàn, các dân biểu và thượng nghị sĩ…

Lý do thực để Hoa Kỳ kéo Việt Nam vào TPP là địa chính trị: kéo Việt Nam thoát quỹ đạo Trung Quốc. Nhu cầu này nay không còn nữa, hậu quả của giàn khoan HD 981. Hoa Kỳ không còn lý do để tiếp tục bị phiền toái trong thế nước đôi như trước đây. Để bớt sự phản đối của quần chúng và Quốc Hội Hoa Kỳ, rất có thể Việt Nam sẽ được mời ra rìa cho đến khi hội đủ tiêu chuẩn thì hẵng quay lại.

Công việc của chúng ta

Từ giờ đến cuối năm, người Việt ở khắp Hoa Kỳ cần mở cuộc vận động ồ ạt ở cấp quốc gia và trải rộng đến các địa phương. Trọng tâm sẽ là:

-          Một mặt vận động chính phủ Hoa Kỳ tỏ thái độ và có hành động cụ thể trước chính sách bành trướng của Trung Quốc;

-          Mặt kia vận động cả Hành Pháp lẫn Lập Pháp Hoa Kỳ cứng rắn và dứt khoát đối với chế độ cộng sản Việt Nam, đòi hỏi những nhượng bộ đáng kể về nhân quyền, gồm có:

o   Trả tự do vô điều kiện cho tất cả tù nhân lương tâm;

o   Tôn trọng quyền tự do ngôn luận, hội họp ôn hoà và lập hội kể cả lập các công đoàn độc lập;

o   Xoá bỏ các công cụ đàn áp như Nghị Định 72 về Internet, Nghị Định 92 về tôn giáo và tín ngưỡng, và các Điều 88, 258 và 79 Bộ Luật Hình Sự; và

o   Thực thi Công Ước LHQ về chống tra tấn.

Nếu Việt Nam không nhanh chóng thoả đáng những điều này thì nhất thiết Quốc Hội phải thông qua các luật chế tài Việt Nam về vi phạm nhân quyền và giữ Việt Nam ở ngoài TPP. Đây chính là chủ điểm của kế hoạch hai năm (2013-2014) vận động cho nhân quyền mà chúng tôi đã đề ra từ đầu năm ngoái.

Khác một điều: nay chúng ta có thuận lợi hơn hẳn cách đây chỉ 3 tuần.