Nguyễn Văn Khanh
Người Việt - Sunday, June 02, 2013 2:56:33 PM
LTS - Ngày 4 Tháng Sáu tới đây, có thể sẽ có khoảng 800 đồng hương từ 30 tiểu bang hội tụ về Quốc Hội Hoa Kỳ, nêu thông điệp và hối thúc giới dân cử liên bang, bằng hành động cụ thể, bảo vệ tài sản của người Mỹ gốc Việt và nhân quyền của đồng bào quốc nội trước những vi phạm ngày càng leo thang bởi chính quyền Việt Nam. Nhân dịp này, chúng tôi phỏng vấn Tiến Sĩ Nguyễn Đ́nh Thắng, giám đốc điều hành BPSOS, về cuộc vận động sắp đến.
Nguyễn Văn Khanh (NVK): Xin tiến sĩ cho biết nội dung của buổi điều trần sắp tới, có ǵ khác với những buổi điều trần gần đây?
Nguyễn Đ́nh Thắng (NĐT): Buổi điều trần sắp tới đây sẽ xoay quanh vấn đề chính quyền Việt Nam đă cưỡng đoạt tài sản của hàng trăm ngh́n công dân Mỹ gốc Việt. Đây là sẽ buổi điều trần thứ 3 về Việt Nam trong ṿng 2 tháng. Buổi điều trần ngày 11 Tháng Tư vừa qua nhắm vào t́nh trạng đàn áp nhân quyền và tôn giáo, và tệ nạn buôn người với mục đích kêu gọi Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ đưa Việt Nam vào danh sách các quốc gia phải quan tâm đặc biệt (CPC) v́ đàn áp tự do tôn giáo. Buổi điều trần ngày 18 Tháng Tư, mổ xẻ t́nh trạng buôn người từ Việt Nam sang Nga với sự dính dự của nhiều giới chức chính quyền, có mục đích kêu gọi Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ xếp Việt Nam vào danh sách Hạng 3 về nạn buôn người. Nằm trong danh sách CPC hay Hạng 3 đều dẫn đến những biện pháp chế tài đối với chính quyền Việt Nam.
NVK: Chắc chắn có người sẽ thắc mắc tại sao lại có buổi điều trần về chuyện tài sản vào Ngày Vận Động Cho Việt Nam. Xin anh giải thích lư do.
NĐT: Quyền sở hữu tài sản và được bảo vệ trước sự cưỡng đoạt là một quyền trong bản Tuyên Ngôn Quốc Tế Nhân Quyền, điều số 17. Nhà nước Việt Nam đă thường xuyên vi phạm quyền này của người dân, dẫn đến thảm trạng dân oan tràn lan khắp nước. Tiếc rằng Hoa Kỳ không có luật chế tài các chính quyền khác về loại vi phạm nhân quyền này đối với dân của họ. Trong khi đó luật Hoa Kỳ chế tài rất nặng chính quyền nào cưỡng đoạt tài sản của công dân Hoa Kỳ. Do đó, kế sách của chúng tôi là lấy thế người Mỹ gốc Việt để ép chính phủ Hoa Kỳ phải thi hành các điều khoản chế tài đối với Việt Nam theo đúng luật Hoa Kỳ. Như vậy chúng tôi mở ra thêm một mũi nhọn chế tài nữa để hợp lực với 2 mũi nhọn đă nhắc đến là CPC về đàn áp tôn giáo v à Hạng 3 về buôn người.
NVK: Xin định nghĩa chữ “tài sản?”
NĐT: Tài sản gồm có đất, nhà và các tài sản khác, như vàng, nữ trang, tiền bạc.
NVK: Nhưng luật Hoa Kỳ chỉ bảo vệ tài sản của công dân Hoa Kỳ. Khi chính quyền Việt Nam tịch thu tài sản của người Việt bỏ nước ra đi th́ lúc ấy họ vẫn c̣n là công dân Việt Nam. Làm sao mà luật Hoa Kỳ có thể áp dụng được?
NĐT: Nhiều người nghĩ như vậy. Điều kẹt cho chính quyền Việt Nam là họ đă không hợp pháp hóa việc tịch thu tài sản cho măi đến mấy mươi năm sau ngày 30 Tháng Tư, 1975. Lúc ấy nhiều trăm ngh́n người Việt bỏ nước ra đi đă trở thành công dân Hoa Kỳ. Một cách cụ thể, măi đến cuối năm 1980, Quốc Hội Việt Nam mới thông qua Hiến Pháp tuyên bố đất là sở hữu toàn dân, nghĩa là của nhà nước, của đảng Cộng Sản. Lúc ấy khoảng 50 ngh́n người Việt di tản đă có quốc tịch Hoa Kỳ. Nhưng măi đến khi Luật Đất 1993 ra đời th́ mới hợp thức hóa việc quốc hữu hóa đất vắng chủ của những người bỏ nước ra đi. Lúc ấy non 1/4 triệu người Việt đă trở thành công dân Hoa Kỳ. Rồi măi đến năm 2003 mới có quyết định quốc hữu hóa nhà vắng chủ, và lúc ấy đă trên nửa triệu người Việt nhập tịch Hoa Kỳ. Xét vậy, dù phía Việt Nam lư luận cách nào, họ cũng đă cưỡng đoạt đất và nhà của vài chục đến vài trăm ngh́n công dân Hoa Kỳ. Một con số không nhỏ. Thực ra chính quyền Việt Nam vẫn tiếp tục cưỡng đoạt tài sản của người Mỹ gốc Việt cho đến tận ngày hôm nay. Chẳng hạn, trong nhiều trường hợp người Mỹ gốc Việt sở hữu căn nhà chung với thân nhân ở trong nước, khi bán căn nhà ấy đi th́ chính quyền tự động giữ lại phần tài sản của người ở Mỹ.
NVK: Đó là đất và nhà, thế c̣n các loại tài sản khác th́ sao?
NĐT: Trong những năm sau ngày xâm chiếm miền Nam, bằng nhiều cách khác nhau chính quyền cộng sản bắt người dân phải kư thác vàng bạc, tiền của vào ngân hàng nhà nước, có cấp giấy chứng nhận. Chính quyền chưa bao giờ có luật tịch thu nhưng cũng không bao giờ hoàn trả. Trong số đó có những người sau đó đă bỏ nước ra đi và đă trở thành công dân Hoa Kỳ. Theo luật pháp, những tài sản ấy vẫn c̣n thuộc chủ quyền của họ cho đến ngày hôm nay. Nghĩa là cho đến ngày hôm nay chính quyền Việt Nam vẫn đang giữ tiền của, vàng bạc của công dân Hoa Kỳ mà nhất định không hoàn trả.
NVK: Theo chỗ tôi biết, trước đây nhiều người Mỹ gốc Việt cũng đă cố gắng vận động đ̣i tài sản nhưng không thành. Lần này có ǵ khác?
NĐT: Những người ấy đă ứng xử như thể một công dân Việt Nam bị chi phối bởi hệ thống luật pháp tùy tiện của Việt Nam. Họ chạy vạy với chính quyền đă cưỡng đoạt tài sản của ḿnh. Cách của chúng tôi khác. Chúng tôi dùng thế công dân Mỹ để đ̣i hỏi chính phủ Mỹ phải can thiệp. Chúng tôi tuyệt nhiên không đối tác trực tiếp với chính quyền Việt Nam. Mọi việc đều qua chính quyền Hoa Kỳ. Nói nôm na, chúng tôi đ̣i hỏi Hành Pháp Hoa Kỳ phải thi hành vai tṛ pháp định của “người đ̣i nợ” cho công dân Hoa Kỳ. Và đây là yếu tố quyết định. Do đó mục tiêu đầu tiên của chúng tôi là nhắm vào chính quyền Hoa Kỳ, chứ chưa phải là chính quyền Việt Nam.
NVK: Nói đến nhiệm vụ của Hành Pháp Hoa Kỳ, thế th́ có những luật pháp nào ràng buộc họ phải thực thi việc đ̣i tài sản cho công dân Hoa Kỳ?
NĐT: Có ba điều khoản luật Hoa Kỳ trực tiếp liên quan đến việc bảo vệ quyền sở hữu tài sản của công dân Hoa Kỳ khi bị một chính quyền ngoại quốc cướp đoạt. Thứ nhất là Luật Giải Quyết Các Khiếu Nại Đ̣i Tài Sản Quốc Tế năm 1949. Luật này thành lập Ủy Hội Giải Quyết Các Khiếu Nại Đ̣i Tài Sản của công dân Hoa Kỳ và ấn định thẩm quyền cũng như trách vụ của Ủy Hội. Ủy Hội này đă đ̣i tài sản thành công trong nhiều vụ, kể cả đ̣i chính quyền Việt Nam năm 1995 phải bồi thường 208 triệu Mỹ kim cho gần 200 người Mỹ gốc Mỹ. Luật Ngoại Viện năm 1961 được tu chính năm 1964 đ̣i hỏi tổng thống Hoa Kỳ ngưng mọi khoản viện trợ đối với chính quyền nào đă cưỡng đoạt tài sản của công dân Hoa Kỳ. Luật Mậu Dịch năm 1974 cấm tổng thống Hoa Kỳ không được ban cấp một số quyền lợi mậu dịch cho chính quyền nào đă cưỡng chiếm tài sản của công dân Hoa Kỳ. Và Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ có một văn pḥng chuyên trách việc lên tiếng can thiệp cho các công dân Hoa Kỳ bị cưỡng đoạt tài sản bởi một chính phủ ngoại quốc. Tháng Tám năm ngoái BPSOS phát động chiến dịch “Người Mỹ Gốc Việt Đ̣i Tài Sản” với mục đích yêu cầu Hành Pháp Obama thực thi luật pháp Hoa Kỳ kể trên để bảo vệ quyền lợi của công dân Mỹ gốc Việt, chứ không được phân biệt đối xử.
NVK: Đó là trách nhiệm của Hành Pháp. Thế th́ tại sao cuộc vận động năm nay lại tập trung vào Quốc Hội thay v́ Hành Pháp?
NĐT: Suốt từ Tháng Tám năm ngoái đến nay chúng tôi đă lên tiếng với Hành Pháp nhưng họ có vẻ tránh né vấn đề hóc búa này v́ nó có thể làm trật đường rầy chính sách đối ngoại và mậu dịch của Tổng Thống Obama đối với Việt Nam. Từ đầu năm nay chúng tôi bắt đầu vận động Quốc Hội. Quốc Hội có trách nhiệm và thẩm quyền theo dơi và đ̣i hỏi Hành Pháp thực thi luật mà Quốc Hội đă ban hành. Qua buổi điều trần ngày 4 Tháng Sáu, các dân biểu muốn t́m hiểu xem Hành Pháp Obama có thi hành đúng luật quốc gia để bảo vệ tài sản của công dân Mỹ gốc Việt đă bị chính quyền Việt Nam cưỡng chiếm hay không. Dựa vào những thông tin có được, Quốc Hội sẽ t́m biện pháp hành xử. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng chuẩn bị trước cho các dân biểu và thượng nghị sĩ để đặt vấn đề tài sản của công dân Hoa Kỳ đă bị xâm phạm khi Tổng Thống Obama đề nghị phát triển mậu dịch với Việt Nam qua Hợp Tác Xuyên Thái B́nh Dương (TPP). Hành Pháp mặt mũi nào đề nghị nới rộng mậu dịch với một chính quyền đă từng cưỡng đoạt tài sản của công dân Hoa Kỳ một cách vô tội vạ.
NVK: Nếu Hành Pháp vẫn không tuân thủ luật pháp quốc gia th́ Quốc Hội có thể làm ǵ hơn?
NĐT: Quốc Hội có thể ban hành luật đặc trưng nhằm đ̣i hỏi Hành Pháp phải thi hành đối với Việt Nam các luật quốc gia đă có, chứ không thể tránh né được nữa. Song song với vận động lập pháp, chúng ta c̣n con đường Tư Pháp, nghĩa là kiện các cơ quan Hành Pháp hữu trách ra ṭa liên bang. Quả vậy, văn pḥng luật của cựu Dân Biểu Cao Quang Ánh đă đâm đơn kiện các cơ quan ấy hồi Tháng Tư vừa rồi, trong một vụ kiện tập thể (class action). Vụ kiện này đặt vấn đề là Hành Pháp Obama đă phân biệt đối xử với người Mỹ gốc Việt v́ trước đây Hành Pháp Clinton đă từng can thiệp thành công cho những người Mỹ gốc Mỹ đă bị chính quyền Việt Nam cưỡng đoạt tài sản.
NVK: Giả dụ Hành Pháp Hoa Kỳ chấp nhận can thiệp đ̣i tài sản cho người Mỹ gốc Việt, phía Việt Nam vẫn có thể đưa ra nhiều lư do thoái thác, như là tài sản đă truyền tay nhiều chủ nhân khác nhau, đất và nhà đă được hóa giá cho cán bộ ở, hoặc đ̣i hỏi người chủ vắng mặt phải trả tiền thuế tích lũy từ mấy chục năm qua.
NĐT: Vâng. Trong 16 năm qua chúng tôi theo dơi và biết rơ về những lư lẽ như vậy từ phía chính quyền Việt Nam. Họ chỉ có thể lư lẽ như vậy đối với những cá nhân đơn thân về Việt Nam chạy vạy với chính quyền để xin lại tài sản. Chúng tôi không làm như vậy. Chúng tôi đ̣i hỏi chính phủ Hoa Kỳ phải đi đ̣i nợ cho công dân Hoa Kỳ. Nếu muốn lư lẽ th́ hăy để chính phủ Việt Nam lư lẽ với chính phủ Hoa Kỳ. Thực ra năm 1995 chính phủ Việt Nam đă bấm bụng bồi thường 208 triệu Mỹ kim chứ có dám hó hé ǵ. Chính phủ Hoa Kỳ có những thể thức tiêu chuẩn áp dụng từ hơn 80 năm qua và kinh nghiệm đ̣i tài sản cho 660 ngh́n công dân Hoa Kỳ. Trị giá phải bồi thường là do chính phủ Hoa Kỳ ấn định chứ không phải do Việt Nam tùy tiện đưa ra. Khi định giá số tiền Việt Nam phải bồi thường cho những người Mỹ vào năm 1995, Hoa Kỳ bắt chính quyền Việt Nam bồi thường theo giá thị trường, cộng với tiền lăi tính dồn trong suốt 20 năm tử 1975 đến 1995, và tiền phạt vạ v́ vi phạm hiệp ước quốc tế. Hoa Kỳ lập luận rằng cộng sản Bắc Việt đă vi phạm Hiệp Định Ba Lê năm 1973 khi xâm chiếm Việt Nam Cộng Ḥa để rồi cưỡng chiếm tài sản của công dân Hoa Kỳ. Đối với người Mỹ gốc Việt th́ sự vi phạm luật quốc tế c̣n trầm trọng hơn nữa: thôn tính Việt Nam Cộng Ḥa; bỏ tù, tra tấn và xử tử biết bao nhiêu người dân miền Nam; đàn áp và xua đuổi biết bao gia đ́nh miền Nam đi kinh tế mới để rồi cướp tài sản của họ.
NVK: Tiến sĩ có ước lượng nào về tổng trị giá của các tài sản nếu đ̣i được?
NĐT: Thực ra không ai biết đích xác cho đến khi Ủy Hội Giải Quyết Các Khiếu Nại Đ̣i Tài Sản Quốc Tế của Hoa Kỳ bắt tay làm việc. Họ có trách nhiệm và kinh nghiệm để định giá. Theo ước lượng của riêng tôi, tổng trị giá có lẽ vào khoảng 50 đến 100 tỉ Mỹ kim.
NVK: Và đây là câu hỏi cuối cùng, mà có lẽ cũng là câu hỏi chung của nhiều người. Đ̣i tài sản có thể mang ư nghĩa bảo vệ nhân quyền của những nạn nhân bị cưỡng đoạt tài sản, nhưng có liên quan ǵ đến mục đích của Ngày Vận Động Cho Việt Nam là yểm trợ cho nỗ lực tranh đấu cho nhân quyền, tự do và dân chủ chung cho 90 triệu dân Việt Nam ở trong nước?
NĐT: Xin cảm ơn anh Khanh đă đặt câu hỏi rất chính đáng này. Chiến dịch “Người Mỹ Gốc Việt Đ̣i Tài Sản” là một phần liền lạc của kế hoạch dài hạn của chúng tôi để yểm trợ cuộc tranh đấu đang diễn ra gay gắt ở quốc nội.
Hai mục tiêu trước mắt của chúng tôi là: mở thêm một mũi nhọn chế tài nhằm áp lực Việt Nam phải thay đổi, và ngăn chặn việc Hành Pháp Obama nới rộng mậu dịch với Việt Nam mà không có điều kiện về nhân quyền. Mục tiêu xa hơn của chiến dịch là giành lại quyền sở hữu đất cho người dân theo nguyên tắc “đất nuôi dân, dân giữ đất.” Sự vi phạm nguyên tắc này đă dẫn đến biết bao thảm họa cho “dân oan” và t́nh trạng nhượng và hiến đất cho ngoại bang. Đ̣i lại quyền sở hữu đất là một điểm chính của phong trào đ̣i sửa Hiến Pháp đang diễn ra ở Việt Nam. Qua vấn đề đ̣i tài sản, chúng ta vận dụng thế công dân Hoa Kỳ để đ̣i hỏi chính phủ Hoa Kỳ thực hiện một số điều mà chúng ta mong muốn cho đất nước và dân tộc Việt Nam. Buổi điều trần ngày 4 Tháng Sáu tới đây mang một ư nghĩa rất quan trọng là vậy.
NVK: Xin cảm ơn tiến sĩ đă dành cho chúng tôi cuộc phỏng vấn này.
(Mạch Sống trích đăng từ trang mạng Người Việt: http://www.nguoi-viet.com/)
Mạch Sống Online
