Lợi Trân
Trong giờ nghĩ break time, cậu tôi hay ra ngoài ngồi ngó mông lung với điếu thuốc cầm tay, cậu nh́n lên bầu trời xanh thẳm, đôi mắt buồn rười rượi, ngày nào cũng vậy. Đến giờ nghĩ, cậu thường ra đây đứng suy tư, nhớ về quê hương Quảng Nam yêu dấu, cậu mơ màng trong chốc lát, rồi quay vào với vẻ mặt đăm chiêu, buồn bă.
Cậu thích sống lặng lẽ một ḿnh. Mỗi tối, tôi thấy cậu hay viết vào quyển tập b́a cứng, tôi chẳng biết cậu viết ǵ, nhưng tôi nghĩ, có lẻ cậu viết nhật kư. Trên kệ sách của cậu đầy những cuốn tập b́a cứng màu đen và xanh.
Tôi thương cậu, tôi không muốn cậu sống quạnh quẽ cô đơn, cậu phải có t́nh yêu, phải có bạn đời, nhiều lần tôi hay nói với cậu:
- Cậu Út à, con thấy cô Hồng trong hăng thương cậu lắm đấy, cậu thấy thế nào?
Cậu nh́n ra sân, buồn buồn nói:
- Khi nào cậu quên được Thắm th́ cậu mới nghĩ đến người khác.
Tôi cảm thấy tội nghiệp cậu, một mẫu người khó t́m thấy trên cơi đời này.
- Nhưng cô Thắm đă chết lâu rồi mà cậu.
- Cô Thắm chết ngoài đời, nhưng chưa chết trong cậu.
- Cậu ơi! Cậu đang đứng trước ngưỡng cửa của tuổi xế chiều, tóc cậu đă lấm tấm vài sợi bạc rồi đấy, cậu phải lập gia đ́nh để có người bầu bạn sớm hôm. Cái quá khứ cũ rích ấy cậu nên quẳng nó ra thật xa, cậu mà có người yêu mới, con bảo đảm cậu sẽ yêu đời ngay.
Cậu Út không trả lời. Cậu đến bên cửa sổ vén màn nh́n ra ngoài. Tôi nghe tiếng thở dài. Tôi nh́n cậu và tôi để ư kỹ hơn, cậu rất đẹp trai, mặc dù vẻ thanh tú đă mất đi khá nhiều, bởi sự tàn phá của thời gian và những năm tù cải tạo khổ nhọc sau ngày 30 tháng 4 năm 1975.
Trong hăng, Cậu cầm cây chổi clean up tôi vẫn c̣n thấy phảng phất h́nh ảnh của một người sĩ quan không quân lái trực thăng, trước đây tôi được mẹ cho xem trong tập ảnh lưu niệm của gia đ́nh. Cậu tôi dong dỏng cao, sóng mũi dọc dừa, đôi mắt u-uẩn hằn in dấu chân chim. Trong khi làm việc, cậu âm thầm đẩy những chiếc xe rác ra ngoài băi, thỉnh thoảng đưa mắt nh́n những chiếc máy bay, bay lượn lờ trên không trung, nhớ về một thuở xa xưa, một thời vang bóng, rồi cậu quay đầu lặng lẽ, chậm bước vào hăng – tất cả chỉ c̣n là kỷ niệm…
Những người con trai đất Quảng được tiếng chung t́nh. Tôi nghe các cụ hay nói như thế và bằng chứng là cậu của tôi hiện giờ đấy! Tôi đă nghe cậu kể về quê ngoại, kể về ngọn núi Ngũ Hành Sơn. Chắc năm cụm núi quê ḿnh đẹp lắm cậu nhỉ? Khi c̣n ở quê hương, cậu hay ra đứng nh́n khói lam chiều nhà ai bay tản mạn cuối chân trời mỗi khi trời dần tối. Cậu nhớ ḍng sông Thu Bồn c̣n lưu dấu thời niên thiếu, nhớ cô Thắm với chiếc nón bài thơ nghiêng nghiêng trong nắng chiều, đứng đợi người yêu nơi bến sông Thu. Thắm của cậu, dịu dàng và hiền hậu. Cậu yêu cô nữ sinh của trường Trần Quư Cáp, yêu mái tóc dài buông lơi với nụ cười trong sáng. Một lần về phép, cậu đến trường đón cô trong cơn mưa chiều, đi bên nhau, cậu khẻ hát:
“Em tan trường về. Đường mưa nho nhỏ.
Chim non giấu mỏ. Dưới cội hoa vàng
Bước em thênh thang. Áo tà nguyệt bạch.
Ôm nghiêng cặp sách. Vai nhỏ tóc dài …”.
(Thơ Phạm Thiên Thư)*
Tà áo của cô nữ sinh quấn quít bên áo bay của người lính không quân, làm tăng thêm t́nh cảm sâu lắng giữa hai người đang yêu…
Trong hăng, Cậu tôi nghiêm nghị, hiền lành, cho nên cô Hồng có cảm t́nh với cậu, mặc dù cô rất kín đáo, nhưng không thể qua mắt được tôi. Cô Hồng đă ly dị chồng và đang nuôi một đứa con. Tôi không biết cô Thắm ra sao, chỉ nghe cậu kể rằng dáng người cô ấy mảnh mai, có đôi mắt tuyệt đẹp và làm thơ rất hay. Cô Hồng cũng như thế đấy, có lẻ cũng chẳng thua ǵ cô Thắm, nhưng khác một điều là h́nh vóc cô Hồng hơi béo, cái eo không được như ư muốn. Tôi ṭ ṃ hỏi:
- Cậu ạ, cô Hồng chẳng thua ǵ cô Thắm đâu, sao cậu c̣n chần chừ?
Cậu đưa tay lên chiếc tủ lấy ra một quyển sách, nói mà như không nói:
- Cậu bây giờ chỉ có một con đường là im lặng để người ta dễ chán.
Tôi nghe cậu nói, bực ḿnh:
- Con nghĩ, cậu có thể hội đủ những điều kiện để được vào chùa làm sư rồi đấy!
- Cám ơn con, nhưng chiếc áo không làm nên thầy tu.
Tôi cũng chẳng vừa:
- Tại sao trong hăng, cậu hay nhẫn nhịn những việc mà đáng lư ra cậu phải lên tiếng. Cậu có biết rằng, sự nhẫn nhịn đó sẽ làm tổn thương danh dự cậu. Ở hoàn cảnh nào cũng thế, sống là phải phấn đấu, phải dành lại cho ḿnh những quyền lợi thiết thực, phải biết nắm bắt cơ hội và không bao giờ để cho ai đè đầu cưỡi cổ ḿnh, phải đứng lên phỉ báng vào mặt kẻ hèn nhát nào đâm lén sau lưng, phải …
Cậu tiếp lời:
- … và con phải học hỏi thêm câu: “im lặng là vàng”, bởi v́ từng tuổi này mà con chưa thấu hiểu hết ư nghĩa của bốn chữ ấy.
Tôi tức quá nên đành phải yên lặng, bởi v́… Cậu của ḿnh mà. Có thể cậu biết tôi c̣n ấm ức, nên cậu mỉm cười, từ tốn:
- Bây giờ, cậu có một con đường là cậu tập đánh vần chữ “nhẫn” cho trôi chăy mà thôi.
Tôi muốn ph́ cười v́ câu: “Bây giờ, cậu chỉ có một con đường…”. Câu này h́nh như được lập đi, lập lại nhiều lần mỗi khi cậu đấu khẩu với tôi. Nhưng cậu ạ, con cũng chẳng muốn tranh luận với cậu làm ǵ, chỉ tại con muốn khám phá sau lưng sự im lặng và sau lưng chữ nhẫn đó là nỗi niềm ǵ, dù tôi biết rằng chữ nhẫn đó là nhẫn nhịn, v.v. Tiền nhân đă nói: “Một câu nhịn, chín câu lành”. Có thể cậu quá tự ti mặc cảm, có thể cậu sợ mất job làm, v́ tuổi già khó t́m việc và có thể cậu muốn được yên thân.
Tôi c̣n trẻ, cuộc sống của tôi khác xa cậu, tôi phải làm một điều ǵ đó đúng với chức năng của tôi, tôi không im lặng trước sự bất công và sẵn sàng làm những việc ǵ đó có ích cho xă hội, không bao giờ chịu chờ sung rụng vào miệng…
Tôi hăng say làm việc và đam mê học hỏi để tiến thân, tôi muốn ḿnh là đứa con tốt, để mẹ tôi quên đi cái quá khứ đau buồn, tủi nhục. V́ tôi là kết quả của một sự hăm hiếp trên tàu lúc mẹ tôi vượt biên mà bọn hành động đê tiện ấy là bọn hải tặc Thái Lan. Tôi mang ḍng máu của bọn hải tặc, nhưng không mang tâm địa xấu xa, đê hèn của bọn chúng.
Cậu Út hay bỏ ra sân đứng im lặng một ḿnh, mỗi khi thấy mẹ tôi khóc, v́ nhớ chuyện cũ. Tôi nghe thấy tiếng nghiến răng của cậu, tôi muốn an ủi mẹ và xoa dịu nỗi căm thù nơi cậu. Có thể tôi đă hiểu phần nào sự im lặng ấy. Cậu không muốn khơi lại đóng tro tàn dĩ văng, khơi lại cái tủi nhục của mẹ tôi và cái bi đát của những tháng ngày trong trại tù cải tạo của cậu. Cậu muốn quên tất cả và muốn được yên vui cho hết quăng đời c̣n lại.
Tôi thương mẹ và cậu lắm, tôi ao ước được về thăm ngoại, về chiêm ngưỡng vẻ đẹp hùng vĩ của năm ngọn núi Ngũ Hành mây bay lăng đăng, về ngắm ḍng sông Thu Bồn hiền ḥa chảy ra biển để nhớ lời mẹ kể trước lúc ra đi. Mẹ đă lỗi hẹn một mối t́nh với chàng trai Đà Nẵng, mẹ đă bỏ lại sau lưng những cuộc hẹn ḥ của thời con gái với trăng nước Thu Bồn. Tôi muốn về nh́n lại phố cổ Hội An trong những ngày nắng đẹp, để có dịp hảnh diện và tự hào với bạn bè rằng gia phả của tôi chính gốc là người đất Quảng Nam địa linh nhân kiệt, nổi tiếng có nhiều người tài giỏi, đỗ đạt cao, tiếng tăm. Khi nói đến Quảng Nam ai cũng biết “ngũ phụng tề phi” trong khoa thi đ́nh dưới triều vua Thành Thái năm thứ 10 (1898) cùng khoa có 3 vị tiến sĩ và 2 vị phó bảng và những vị anh hùng lưu danh muôn thuở như: Hoàng Diệu, Huỳnh Thúc Kháng, Thoại ngọc Hầu, Ông Ích Khiêm, Trương Công Định, Trần Cao Vân, Phan Châu Trinh, Trần Quư Cáp, Đỗ Thúc Tỉnh….đều là người Quảng Nam và những nhà văn, nhà thơ, nhà báo nổi tiếng đi vào ḍng văn học nước nhà như: Phan Khôi, Nhất Linh, Hoàng Đạo, Thạch Lam, Duy Lam ( Tự Lực Văn Đàn), Bùi Giáng…
Tôi sinh ra và lớn lên ở Mỹ, mang quốc tịch Mỹ, nhưng không ảnh hưởng nhiều về lối sống của Mỹ, tâm hồn tôi lúc nào cũng hướng về quê hương đất tổ. Tôi muốn t́m hiểu cội nguồn, tôi muốn có cơ hội đóng góp để bảo tồn văn hóa Quảng Nam nói riêng và văn hóa Việt Nam nói chung. Tôi luôn luôn mong rằng ḿnh được xứng đáng là con cháu của đất Quảng Nam. Ôi, quê hương yêu dấu, quê ngoại mà ngàn đời tôi luôn ngóng chờ.
Chiều đến, thấy cậu tôi có vẻ vui, tôi liền đem câu chuyện của cô Hồng ra nói, nhưng không đi thẳng vào vấn đề mà nói theo kiểu “đường nào cũng về thành La Mă (Roma)”:
- Cậu à, cậu có biết bài hát “Chiếc áo bà ba” của nhạc sĩ Nhật Trường Trần Thiện Thanh Không?
- Cậu biết.
- Bài hát đó hay quá, cậu nhỉ?
- Đúng, nội dung nói về những người con gái của miền tây sông Hậu.
- Cậu có thấy sông Hậu bao giờ chưa và sông ấy có đẹp lắm không?
Cậu trầm ngâm:
- Ngày xưa, cậu có qua nơi ấy, cậu nghĩ rằng, tất cả những ḍng sông của đất nước Việt Nam ta đều đẹp, nếu chúng ta biết thưởng thức vẻ đẹp của những ḍng sông ấy bằng tất cả trái tim và tâm hồn của ḿnh.
Tôi nhanh nhẩu:
- Cô Hồng là h́nh ảnh của cô gái miền tây sông nước đó cậu.
- Vậy sao? Cậu đáp lửng.
- Hôm qua lúc tan ca về, cô Hồng có đưa cho con bài thơ của cô ấy làm tuần rồi. Cậu có muốn con đọc lại cho cậu nghe bốn câu thơ mà con ưng ư nhất không?
- Con cứ đọc.
Tôi rất tâm đắc với những ư thơ mà ḿnh hài ḷng. Cậu nghe nhé:
Mây có trôi, trôi về sông Hậu
Nắng có về, về nán lại sông Thu
Con trai Quảng Nam siêng giỏi cần cù
Cô gái Hậu giang thật thà chung thủy.
Nghe xong, cậu nheo mắt nh́n tôi cười:
- Sao cô ấy nói về Quảng Nam mà không nói những địa danh khác.
Tôi thật sự lúng túng, trả lời:
- Cô Hồng thích Quảng Nam v́ nơi ấy có ngọn núi Ngũ Hành và nơi ấy có…có…có ǵ nhỉ?
Cậu ấy hiểu chuyện, trách mát tôi:
- Con lắm lời.
- Cậu nghĩ sao về bốn câu thơ của cô Hồng?
Cậu gật gù:
- Cũng được đấy.
- Đó là được về thơ…c̣n cô Hồng?
- Bây giờ, cậu có một con đường là lo làm việc kiếm tiền để sống.
Tôi phát nhẹ vào vai cậu:
- Cậu này, suốt ngày cứ tâm niệm chỉ có một con đường…, sao không có nhiều con đường.
Cậu cười mỉm:
- Chẳng phải cô Hồng bảo là con trai Quảng Nam siêng, giỏi, cần cù th́ rơ ràng là cậu đang siêng, giỏi, cần cù đấy, để chứng tỏ cho con thấy là cô Hồng nói không ngoa chút nào.
-Thế à, cậu liệu chừng nào tính chuyện với cô Hồng?
- Bây giờ, cậu chỉ có một con đường…
Tôi bực quá, nổi cáu nói:
- Con đường ra nghĩa địa hả cậu?
- Sẽ thế, nhưng bây giờ th́ chưa. Cậu chỉ có một con đường là mang hạnh phúc đến cho Hồng.
Rồi cậu cười thật tươi, pha lẫn chút yêu đời.
Hú hồn - tôi cứ nghĩ cậu từ chối t́nh cảm của cô Hồng nữa rồi chứ. Vậy là từ nay, trên khuôn mặt cậu tôi sẽ có thêm những nụ cười rạng rỡ và chắc chắn rằng, vầng trăng trước nhà vào những đêm trăng những ngày tháng tới sẽ vui rất nhiều, v́ cậu tôi không c̣n đứng một ḿnh trông chờ chị Hằng treo lơ lững trên đồi thông nữa. Chị Hằng sẽ mỉm cười rạng rỡ cùng cậu với khuôn trăng đầy đặn của chị Hằng và mùa Xuân năm nay, chắc hẳn cậu Út tôi sẽ có một mùa xuân vui tươi, hạnh phúc trong t́nh yêu, v́ đă có cô Hồng bên cậu…
---------------------------------------------------------------------------------
* Thơ Phạm Thiên Thư: Ngày Xưa Hoàng Thị- Phạm Duy phổ nhạc.
Mạch Sống Online
