Bạn Muốn Cai Thuốc hay Có Ư Định Cai Thuốc?
Hăy Lập Kế Hoạch Cai Thuốc Ngay Hôm Nay!
By: Alexia Dinh-Christie
Biên dịch: Ngọc Huỳnh
Người không hút thuốc thường cho rằng chỉ cần có quyết tâm là có thể cai thuốc được ngay, nhưng trên thực tế, cai thuốc không phải đơn giản như vậy. Ngoài ḷng quyết tâm ra, muốn cai thuốc c̣n phải có ḷng khát khao [muốn cai thuốc], phải có nghị lực và đặc biệt là phải có sự cam kết. Để cai thuốc được thành công, bạn phải biết những tiến triển trong tiến tŕnh cai thuốc và điều quan trọng nhất là phải có người động viên và hỗ trợ. Để làm được vậy, bạn phải lập “Kế Hoạch Cai Thuốc”. Có nhiều người cai thuốc là họ cai “cái rụp”, nhưng trường hợp này tương đối hiếm thấy. Để cai được thuốc, nhiều người cần có một kế hoạch giảm bớt liều lượng thuốc hút, cần sự hỗ trợ từ phía gia đ́nh và bè bạn, và cần chiến lược đương đầu với những thay đổi hằng ngày trong lối sống.
Cai thuốc rất dễ, nhưng để hoàn toàn thật sự cai được thuốc lại là một chuyện khác. Tôi có một người bạn hút thuốc rất nhiều năm và hiện nay đang cố gắng cai thuốc; có lần anh nói có vẻ như châm biếm khi mượn câu danh ngôn của Mark Twain: “Cai thuốc đối với tôi là một chuyện rất dễ dàng. Thật vậy, v́ tôi đă làm điều ấy cả ngàn lần!” Cả ngàn lần quả thật là hơi cường điệu, nhưng tôi đă có cơ duyên gặp được người từng cai thuốc đến 50 lần trước khi anh ta thật sự hoàn toàn cai thuốc. Sau khi cai thuốc, một vài người tuyệt đối không hút lại nữa, nhưng cũng có người trở lại thói quen ấy. Đối với những người này, họ cho rằng đấy không phải là sự thất bại, mà là một kinh nghiệm cần rút tỉa trong lần cai thuốc kế tiếp, và cứ thế sẽ có ngày họ đạt được nguyện vọng ấy.
(ảnh uk.health.lifestyle.yahoo.net)
Hút thuốc rất nguy hại đến sức khoẻ. US Surgeon General gọi hút thuốc là “nguyên do gây tử vong hàng đầu trong xă hội nhưng có thể pḥng ngừa được.” Và National Institute on Drug Abuse phỏng đoán rằng tại Hoa Kỳ, hút thuốc gây tử vong cho khoảng 350,000 người hằng năm. Mỗi điếu thuốc bạn hút đều tác hại đến sức khoẻ của bạn và những người xung quanh bạn, đặc biệt là trẻ em.
Những ai không hút thuốc sẽ không hiểu được cai thuốc khó khăn như thế nào đối với người hút thuốc; nếu không hút thuốc th́ không thể nào hiểu được rằng điếu thuốc là một thứ đă gắn liền với cuộc sống của người hút thuốc trong một khoảng thời gian dài, muốn cai thật sự rất khó. Vâng, điếu thuốc như một người bạn đồng hành sánh vai với bạn trong suốt một quảng đường đời, khi khó khăn, khi vui sướng, trong những ngày mưa tầm tă hay nắng ấm, trong buổi sáng tươi vui hay trong những đêm tối đầy phiền năo. Điếu thuốc cứ nằm yên đó, không nói chuyện, không quấy rối, không đ̣i hỏi, nhưng lại an ủi, dỗ dành, và tạo cho bạn một cảm giác an b́nh và khoái lạc. Có bạn sẽ tự hỏi: Thế th́ tại sao tôi lại phải vứt bỏ một thứ mà nó có thể tạm thời giúp tôi vơi đi phiền năo, đau khổ, và chán nản?
Hăy đọc những con số thống kê về ung thư phổi; đây chính là ch́a khóa để giúp bạn. Bạn có biết số tử vong của bệnh ung thư phổi cao hơn tổng số tử vong của ba loại ung thư tuyến tiền liệt, ung thư vú và ung thư ruột kết nhập lại hay không? Ung thư phổi chiếm 15% trong các loại ung thư, và con số này cho thấy ung thư phổi đứng hàng thứ nh́ trong các loại ung thư thường thấy nhất ở nam giới lẫn nữ giới.
Nếu nói đến ung thư phổi th́ không thể không nhắc đến việc hút thuốc. Có tới 90 phần trăm nam giới và 80 phần trăm nữ giới tử vong v́ bệnh ung thư phổi do hút thuốc lá. Ngoài ung thư phổi, hút thuốc c̣n gây ung thư miệng, thanh quản, cổ họng, thực quản, bao tử, bọng đái, tử cung, tuyến tuỵ và ung thư thận. Một trong những lư do khiến người ta khó cai thuốc là do chất nicotine và những kích thích tố khác có chứa trong thuốc lá. Nicotine là chất gây nghiện mà nhiều người cho rằng c̣n khó cai hơn là cai ma tuư hoặc heroin. Dù cai thuốc rất khó, nhưng c̣n đỡ hơn là ḿnh trở thành con số trên bản thống kê ung thư phổi. Xin trích một câu danh ngôn của một danh nhân mà người viết không nhớ tên: “Mỗi ngày ở Hoa Kỳ có một ngàn người ngưng hút thuốc – bằng cái chết.”
Những ai thật sự muốn cai thuốc th́ sẽ làm được. Biết trước điều ǵ sẽ xảy ra trong tiến tŕnh cai thuốc như phản ứng cơ thể và cách ứng phó với chúng là ch́a khoá giúp bạn thành công. Nếu thực sự muốn cai thuốc, bạn nên lập kế hoạch cai thuốc ngay hôm nay. Chỉ có chính bạn mới biết ḿnh có sẵn sàng cai thuốc hay chưa, và không có phương pháp cai thuốc nào là đơn giản cả. Nhưng nếu có kế hoạch bạn sẽ có nhiều xác suất vượt qua được những trở ngại mà bạn gặp phải trong tiến tŕnh cai thuốc.
Có ba bước chính trong Kế Hoạch Cai Thuốc:
1. Chuẩn bị đâu vào đó ít nhất một tuần trước khi cai thuốc.
2. Đặt ra kỳ hạn.
3. T́m sự hỗ trợ.
Chuẩn Bị:
• Đặt ra kỳ hạn. Chọn ra một ngày tuỳ ư, ngày có ư nghĩa đặc biệt đối với bạn chẳng hạn. Không nên chọn ngày quá xa, v́ thời gian càng dài th́ càng dễ tạo cho bạn nhiều lư do bào chữa cho việc hút thuốc của ḿnh. Cũng không nên cai thuốc khi bạn chưa có kế hoạch sẵn sàng.
• T́m sự hỗ trợ. Hăy báo cho gia đ́nh, bạn bè và đồng nghiệp biết kỳ hạn cai thuốc của bạn. Có họ bên cạnh sẽ giúp bạn rất nhiều về mặt tinh thần trước và sau khi cai thuốc. Rủ thêm bạn hoặc người phối ngẫu của ḿnh cùng cai thuốc. Chọn ra một vài người để tṛ chuyện khi bạn lên cơn ghiền. Nên chọn người có thể cảm thông nhưng không dễ xiêu ḷng, lư tưởng nhất là người đă thành công trong việc cai thuốc.
• Dọn dẹp. Dọn dẹp nhà cửa, xe, văn pḥng và tất cả những nơi có thuốc lá. Đừng nên giữ thuốc “dự pḥng” – một khi biết ḿnh c̣n thuốc, bạn sẽ không cưỡng lại sự cám dỗ này đâu.
• Liệt ra các lư do khiến bạn muốn cai thuốc. Một trong những lư do quan trọng nhất là để giữ ǵn sức khoẻ, để sống lâu với người thân yêu của ḿnh. Càng có nhiều lư do chính đáng bạn càng có nhiều động lực và phương pháp hữu hiệu để cai thuốc. Ngoài ra, hăy nghĩ đến những giây phút hoang phí khi bạn hút thuốc, khi phải cất công đi mua, hoặc phải đi t́m mồi lửa. Hăy nghĩ tới số tiền mà bạn tiêu hao cho thuốc lá và nghĩ đến một chuyến đi nghỉ mát với số tiền bạn có thể tiết kiệm được sau khi cai thuốc. Tạo một bản liệt kê những lư do như vậy và hăy đọc 10 lần mỗi tối trước khi đi ngủ.
• Liệt ra những điều bổ ích và tai hại của việc hút thuốc lá. Chú trọng đến việc bổ ích; đó là những phần thưởng bạn sẽ nhận được sau khi cai thuốc.
• Tập cho cơ thể thích nghi với sự đổi mới. Những ngày đầu là thời kỳ đầy thử thách về mặt tinh thần lẫn thể chất, đặc biệt khi bị nghiện quá nặng. Bạn phải có chương tŕnh tập thể dục, uống nhiều nước và nghỉ ngơi thường xuyên.
• Tránh những t́nh cảnh “dễ bị ảnh hưởng”. Tránh có mặt tại những thời gian, nơi chốn, và hoàn cảnh dễ khiến bạn hút thuốc trở lại. Bạn phải thay đổi lối sống hằng ngày để làm sao tránh được những t́nh cảnh như vậy. Sau đây là một vài thí dụ. Bạn hăy xem xem những điều nào dưới đây khiến bạn hút thuốc?
• Thú tiêu khiển hoặc để giảm bớt căng thẳng
• Chán nản hoặc cô độc
• Để cảm thấy thoải mái trong một vài t́nh huống
• Nói chuyện điện thoại
• Giải khát
• Xem truyền h́nh
• Kẹt xe
• Sau bữa ăn
• Đánh bài
• Uống café
• Thấy người khác hút thuốc
Đến đây bạn hăy dừng lại một chút để ngẫm nghĩ tại sao thuốc lá lại hiện diện trong đời sống của bạn. Mục đích của việc hút thuốc là ǵ? Bất luận là lư do ǵ đă khiến bạn hút thuốc, th́ chắc chắn cũng sẽ có một phương pháp khác để thay thế và kết quả cũng sẽ tương tự.
Khi ngưng hút thuốc, cơ thể bạn sẽ có phản ứng do thiếu chất nicotine. Trong ṿng vài ngày sau khi cai thuốc, độc tố dần dần được thải ra ngoài cơ thể, bạn sẽ bị lên cơn ghiền kèm theo một vài triệu chứng như bồn chồn, căng thẳng hoặc bối rối, thao thức, khó tập trung, mất sức, nhức đầu, khó ngủ, thèm ăn và tăng cân. Bạn sẽ ăn nhiều hơn v́ cơ thể cần lấy lại lượng đường bị thiếu hụt do sử dụng quá mức trong thời kỳ bạn c̣n hút thuốc; ở thời kỳ này bạn nên ăn uống điều độ. Biết trước những hoàn cảnh như vậy sẽ rất hữu ích cho bạn đối chọi với cơn ghiền.
Sau đây là một vài gợi ư có thể giúp bạn:
• Có sẵn vật ǵ đó trong tay để thay cho thuốc lá khi buồn miệng, như gum không đường, kẹo the, kẹo cây, kẹo quế và hạt hướng dương. Ngoài ra, ngậm tăm, ăn cà rốt hoặc cần tây, nhai, cắn ống hút cũng là một biện pháp tốt.
• Giữ ǵn răng trắng, sạch đẹp cũng là một động lực tốt.
• Tránh để tay quá rảnh, luôn t́m việc ǵ đó để làm như: chơi banh, đan len, doodling, quay viết, xếp h́nh, chơi dây thun…
• Đối với người hút thuốc, bỏ đi thói quen này lúc đầu rất khó. Bạn hăy uống một ly café sau bữa ăn, một miếng trái cây, món trán miệng, hay một thỏi sôcôla; dần dần, bạn sẽ tái khám phá được hương vị thực sự của món ăn, mùi thơm tuyệt vời của café và có lẽ bạn sẽ tái phát hiện ra những hương vị ngọt ngào mà bấy lâu nay bạn không thưởng thức được v́ khói thuốc.
• Nhiều người có thói quen hút thuốc khi họ uống bia. Nếu bạn thường hút thuốc khi uống bia, hăy uống loại không có chất cồn. Những món ăn vặt như hạt dẻ, quả hạch, khoai tây rán rất thích hợp dùng thay thế cho thuốc lá.
• Tránh ăn uống hay vui chơi ở những nơi cho phép hút thuốc; nếu vậy, hăy ngồi ở dăy cấm hút thuốc.
Tuy gia đ́nh và bạn bè rất quan trọng đối với bạn, nhưng khi bạn cố cai thuốc mà họ lại hút thuốc xung quanh bạn, th́ có lẽ bạn sẽ không bao giờ thành công. Nếu vậy bạn nên đặt vấn đề trực tiếp với họ; nếu không, bạn rất dễ hút thuốc trở lại. Những người quen cũng cần biết rằng bạn đang cố gắng cai thuốc, và bạn cần sự động viên và hỗ trợ của họ. Thí dụ, họ không nên hút thuốc khi cùng chung xe với bạn hoặc khi có sự hiện diện của bạn.
Đôi lúc bạn phải có quyết định cứng rắn, bớt lui tới với những người hút thuốc, chọn ra những người bạn không hút thuốc để chơi. Lúc đầu tuy khó, nhưng gia đ́nh và bạn bè của bạn sẽ thông cảm. Họ sẽ vui v́ bạn. Điều quan trọng là bạn phải cứng rắng, đừng nên bỏ cuộc giữa chừng.
Vâng, điều này sẽ làm cho lối sống của bạn có nhiều thay đổi lớn. Cai thuốc là một tiến tŕnh đầy thách thức, và nếu được sự hỗ trợ của đúng người, bạn sẽ có kết quả tốt đẹp. Đề cập đến họ trong kế hoạch cai thuốc của bạn, và nói cho họ biết rằng bạn cần sự hỗ trợ và động viên của họ. Họ có thể sẽ cảm thấy phấn khởi với quyết định của bạn và biết đâu họ cũng sẽ cai thuốc theo bạn. Các bạn có thể giúp đỡ lẫn nhau vượt qua thời kỳ khó khăn này.
Nếu bạn sợ không chống nổi cơn nghiện, bạn có thể dùng cách trị liệu bằng thuốc như phương pháp cai thuốc bằng chất nicotine (nicotine replacement therapy) để giúp giảm bớt sự hoành hành của cơn nghiện. Một số người lo ngại đến triệu chứng phụ khi dùng phương pháp chữa trị này, nhưng trong khi đó cũng có nhiều người cho rằng loại thuốc này có nhiều cái lợi hơn cái hại.
Nếu trong quá khứ bạn có lần cai thuốc thất bại, đừng nản ḷng. Thay vào đó, bạn hăy nghĩ đến những trở ngại mà bạn đă vướng phải, nghĩ tới những lư do làm bạn xiêu ḷng, nghĩ đến những ǵ hữu hiệu cũng như vô hiệu trong tiến tŕnh cai thuốc của bạn, và nghĩ đến những ǵ bạn có thể làm khác đi trong lần cai thuốc trong tương lai.
Hôm nay, bạn hăy tự vạch ra Kế Hoạch Cai Thuốc cho ḿnh và nắm lấy mạng sống của ḿnh. Sự sợ hăi có lẽ là động lực mạnh mẽ, nhưng bạn không cần phải chờ đến khi có chuyện ǵ đáng sợ xảy ra mới quyết tâm cai thuốc. Mỗi ngày mọi người đều có đủ 24 tiếng đồng hồ như nhau; đây là khoảng thời gian chúng ta phải nắm lấy để thăng tiến đời sống chúng ta. Đă bao nhiêu phút, bao nhiêu giờ, bao nhiêu ngày trong cuộc sống mà bạn đă hoang phí vào việc hút thuốc của ḿnh? Con người chỉ có một mạng sống. Cai thuốc được sớm chừng nào th́ thời gian thụ hưởng cuộc sống của bạn sẽ dài được chừng nấy.
[Nguyệt San Mạch Sống thuộc hệ thống truyền thông của BPSOS: http://www.machsong.org.]
Mạch Sống Online
